Misschien heb je nog nooit van de term Deepfake gehoord. Toch is het een steeds groter wordend probleem. Wat het is? Het in video’s vervangen van iemands gezicht / hoofd voor dat van een ander. En dankzij kunstmatige intelligentie en de huidige generatie razendsnelle CPU’s en GPU’s is dat voor steeds meer mensen bereikbaar.
Deepfake-technieken worden steeds beter. Zo goed zelfs, dat video’s waarin gezichten vervangen zijn niet tot nauwelijks van echt zijn te onderscheiden. Het vervangen van stemmen was al eerder mogelijk. Kortom: samen ontstaat een recept voor een ramp. Je kunt je voorstellen dat Deepfake bijvoorbeeld uitermate interessant is voor mensen die er belang bij hebben om verkiezingsuitslagen te beïnvloeden. Zet een acteur in een compromitterende situatie en laat hem of haar al even compromitterende dingen zeggen. Vervolgens even met Deepfake capabele software aan de slag en een brandschone politicus (ze schijnen te bestaan) zegt ineens wel heel vreemde dingen.
Pornhub
De Deepfake-techniek wordt al volop gebruikt. Het Pornhub-schandaal is een bekend voorbeeld. Deze aanbieder van pornoclips had vorig jaar op een gegeven moment een serie ‘gelekte’ sexvideo’s van bekende sterren in het assortiment. Verspreid door een anonieme Reddit-gebruiker. Al snel bleek dat het hier om neppers ging. Echter, de Reddit-community ging stevig aan de slag met de ge-deepfakete clips en de uiteindelijke resultaten zijn niet echt meer als fake te herkennen. Niet prettig voor de getroffen bekende personen en Pornhub heeft dan ook beloofd de video’s te verwijderen. Toch circuleren er nog steeds exemplaren aldaar. Als vingeroefening zijn ook bekende politieke figuren door de Deepfake-techniek onderhanden genomen. Zo is bijvoorbeeld het gezicht van Angela Merkel al eens vervangen door dat van Donald Trump. Zoals je hier kunt zien zijn de resultaten griezelig echt. We gaan er echter van uit (of hopen tenminste) dat in dit geval duidelijk is dat er iets niet klopt.
Software
In eerste instantie waren Deepfake-technieken vooral voorbehouden aan nerdie experts. Maar toen verscheen in januari dit jaar ineens FakeApp. Met dit ook nog eens kosteloze stukje software kan iedereen met een beetje geduld eigen nepvideo’s maken. Het programma hangt zwaar op kunstmatige intelligentie en TensorFlow van Google. Dat laatste onderdeel is bedoeld voor machine learning, een vorm van kunstmatige intelligentie. Eerder al werd het ingezet voor DeepDream, een alleraardigste toepassing waarbij de computer indrukwekkende kunst creëert.
Griezelig
Het grote probleem met Deepfake is dat er momenteel een generatie mensen opgroeit die zo ongeveer al hun nieuws van social media afhalen. De ‘hap-snap-generatie’, zeg maar. En als die mensen al eens nieuws op een echte nieuwssite consumeren blijft het meestal bij koppensnellen en wellicht het doorlezen van een intro. Ook video’s die net wat verder gaan (en dus meer tijd in beslag nemen) worden overgeslagen. Juist voor die toch wel kwetsbaar (of ontvankelijk zo je wilt) te noemen groep zijn Deepfake-video’s gevaarlijk. Want een sensationele uitspraak van bijvoorbeeld een bekende politicus in verkiezingstijd samengevat in een videoclip van maximaal een seconde of dertig is perfect toegespitst op juist de hap-snap-generatie. De meesten nemen niet de moeite om het nieuws op waarheid te checken en dan gaat iets al snel viraal. Blijkt de clip een Deepfake te zijn, dan is het heel moeilijk voor de getroffen politicus om zichzelf te verdedigen. Er zal altijd een luchtje aan hem of haar blijven hangen voor velen. Zelfs als het tegendeel bewezen is door betrouwbare nieuwsmedia.
Manipulatief
Deepfake is dus een perfecte techniek voor landen die het niet zo nauw nemen met democratische waarden om verkiezingen te beïnvloeden. Maar ook activistische minderheidsgroeperingen kunnen hun hart ophalen aan deze mogelijkheden. Het is zonder meer een taak van de aanbieder van een social media-dienst om de daar verschijnende nieuwsberichten op waarheid te checken en er in geval van twijfel minstens een disclaimer bij te plaatsen. Maar als Deepfake gemeengoed wordt, gaat dat een bijna onmogelijke taak worden vanwege de hoeveelheid. Kortom: in de schoolbanken zal meer dan ooit aandacht besteed moeten worden aan het waarheidsgehalte van nieuws dat je op internet vindt. Tegenwoordig kan iedereen nieuws maken en verspreiden. Maar wil je ook betrouwbaar, door professionals gecontroleerd nieuws, dan is die aloude journalist nog altijd onmisbaar.
Zie verder ook het artikel over fake foto’s op deze site.
Ronald Smit kan dankzij een combinatie van een elektronica- en een journalistieke opleiding (afstudeerrichting radio en nieuwe media) technische zaken op een heldere en eenvoudige manier uitleggen. Zijn jarenlange schrijfervaring voor onder meer Computer Idee geeft u al snel de ‘aha-erlebnis’ waar u wellicht al zo lang naar op zoek was. En wordt het dan toch allemaal wat ingewikkeld, dan loodst hij de lezer snel en zeker langs eventuele barrières en valkuilen. De boeken van Ronald vind je hier.