De problemen die je als fotograaf tegenkomt op het gebied van kleurmanagement zijn velerlei, maar de meest gehoorde klacht is dat de print van een foto niet lijkt op wat er op het beeldscherm te zien is. Nu is een beeldscherm een ander ‘medium’ dan het papier van een print, maar als je rekening houdt met de mogelijkheden van dat andere medium, dan moet een print je hetzelfde gevoel geven als de foto op het beeldscherm. Of je nu zelf de print maakt op een inkjetprinter of je foto’s naar een bedrijf stuurt dat ze voor je print, het gaat er om dat het geprinte resultaat aan je verwachtingen voldoet. Vandaag begint op het blog een korte serie over kleurmanagement in Lightroom, met als doel het maken van de perfecte print. Deel 2 vind je HIER, deel 3 HIER en deel 4 HIER, (H.F.)
In een hulpdocument van Adobe staat te lezen dat we ons niet druk moeten maken hoe Lightroom intern de kleurmanagementzaken op orde houdt, Lightroom regelt het allemaal voor ons. Dat is mooi, maar toch zult u op een of ander moment in Lightroom met kleurmanagement aan de gang moeten. Hoe Lightroom intern de boel op orde houdt, doet er dan misschien niet toe, zolang u zelf het kleurmanagement op orde houdt met in- en uitvoerprofielen, dan gaat het allemaal goed.
Lightroom is dé archief-, bewerkings- en print-applicatie voor fotografen. U importeert foto’s in de Lightroomcatalogus, bewerkt de foto’s in Lightroom, exporteert de resultaten naar bijvoorbeeld JPEG of TIFF of print de foto’s op een high-end inkjetprinter. Voor import, export en printen is kleurmanagement nodig en die is in Lightroom niet erg ingewikkeld.
TIFF, JPEG en RAW
De drie bestandssoorten die het meest bij Lightroom worden geïmporteerd zijn JPEG-, TIFF- en RAW-bestanden. JPEG-bestanden kunt u zelf voorzien van een profiel, maar ook de software in de camera kan dat voor u doen. In de camera heeft u meestal de keuze uit sRGB en AdobeRGB. Als u kunt kiezen in uw camera, kies dan voor AdobeRGB, tenslotte heeft die kleurruimte het grootste kleurbereik. Bij het importeren van foto’s in Lightroom krijgt u geen mogelijkheid aangeboden om aan te geven wat voor profiel een JPEG of TIFF-bestand heeft. Als er een profiel in het bestand zit, dan gebruikt Lightroom dat voor kleurmanagement, als er geen profiel in de foto zit dan gaat Lightroom uit van sRGB. Check dus van tevoren of er een profiel in uw foto zit!
Intern werkt Lightroom met ProPhoto RGB, een veel grotere kleurruimte dan sRGB of AdobeRGB. In Lightroom vinden alle bewerkingen die u doet, dus in die grote kleurruimte plaats. ProPhoto RGB is zo groot, dat het een grotere hoeveelheid kleuren omspant, dan welke camera op dit moment kan vastleggen.
RAW-bestanden
JPEG’s en TIFF’s zijn aardig, maar het beste resultaat bereikt u in Lightroom als u met RAW-bestanden aan de gang gaat. Een RAW-bestand is een onbewerkt bestand dat rechtstreeks vanaf de camerasensor wordt opgeslagen en, om er een foto van te maken, eerst nog met een RAW-editor bewerkt moet worden. Hoe weet Lightroom hoe ze van een RAW-bestand een foto te maken? Dat werkt met een profiel voor een camera en met Adobe Camera Raw (ACR), de motor van de RAW-omzettingen in Photoshop én Lightroom. ACR interpreteert aan de hand van dat camera-profiel (en elke camera heeft een eigen profiel) het RAW-bestand en zet dat om naar een bewerkbare foto in Lightroom. RAW-bestanden worden soms ook wel digitale negatieven genoemd, omdat ze eerst ontwikkeld moeten worden naar een positieve foto.
De cameraprofielen waarmee Adobe Camera Raw werkt, zijn profielen die door Adobe zijn ontwikkeld en zijn niet te vergelijken met ICC-profielen. De omzettingen in ACR zijn interpretaties van het RAW-bestand. Als u andere software gebruikt om uw RAW-bestanden te ontwikkelen, dan kunnen de resultaten anders zijn. De interpretaties van de camerafabrikanten zelf, die veelal ook RAW-bewerkingssoftware maken, zijn vaak een beetje anders dan die van ACR (Lightroom) en dat geldt ook voor RAW-editors van andere fabrikanten. In de loop van de tijd sinds Lightroom op de markt kwam, zijn er verschillende versies van ACR geweest en telkens kon de nieuwe versie een RAW-bestand beter interpreteren. De laatste versie van Lightroom kan meer uit een RAW-bestand halen dan de eerste versie. Een foto die met de eerste versie van Lightroom er enigszins overbelicht uitzag, daarvan weet de nieuwste versie van Lightroom toch nog wat details uit die ogenschijnlijk uitgebeten partijen te halen.
Kleurmanagement met RAW in Lightroom?
Als die RAW-bestanden op allerlei verschillende manier te vertalen zijn, is er dan wel met kleurmanagement te werken in Lightroom? Welzeker! Lightroom gaat er wel vanuit dat uw beeldscherm is afgeregeld volgens de kunsten der kalibratie en dat u na die kalibratie een profiel heeft aangemaakt. Lightroom gebruikt dat profiel om de foto’s naar het scherm te vertalen. ACR maakt een ontwikkeling, een belichting zo u wilt, van uw RAW-bestand en dat bestand bevindt zich binnen Lightroom in de ProPhoto RGB-kleurruimte. ACR probeert in eerste instantie zo dicht mogelijk te komen bij de interpretatie zoals de camerafabrikant die ook zou maken, maar vaak ziet de foto op uw beeldscherm in Lightroom er een beetje anders uit dan de voorvertoning zoals u die op het LCD-scherm van de camera zag. Dat geeft niet, u kunt de foto in Lightroom naar uw eigen smaak aanpassen, waarbij het dus van belang is dat uw scherm goed is afgeregeld, want u doet die ontwikkeling van de foto op het oog. Als u een bepaalde ‘look’ wilt hebben na het importeren, kunt u ontwikkelinstellingen maken en die bij het importeren van de RAW-bestanden loslaten op de foto, zodat de eerste ontwikkeling van de foto al een eind de goede richting opgaat.
Recapitulerend: bij het importeren van JPEG- en TIFF-bestanden kijkt Lightroom of de foto’s een ingesloten profiel hebben, zo ja dan wordt dan gebruikt voor de interne kleurmanagement in Lightroom, zo nee, dan gaat Lightroom ervan uit dat het sRGB-bestanden zijn. Voor RAW-bestand geldt dat Lightroom ze interpreteert aan de hand van een specifiek cameraprofiel in Lightroom en ze ontwikkelt met Adobe Camera Raw. De werkruimte van Lightroom is 16bit ProPhoto RGB en Lightroom vertaalt de foto’s naar het scherm aan de hand van een beeldschermprofiel.
Wil je meer tips en trucs met en over Lightroom lezen? Je vindt ze op de Tips en trucs voor Lightroom-pagina van dit blog.
Dit is deel een van een serie blogposts over kleurmanagement in Lightroom. Het is afkomstig uit het boek Kleurmanagement, betrouwbare kleuren van invoer tot uitvoer. Meer lezen? Koop dan het boek bij de uitgever of je favoriete (online)boekhandelaar.
Hans Frederiks is journalist en fotograaf en hoofdredacteur van blog.computercreatief.nl. Hij schrijft over ontwikkelingen op het gebied van computers, van vormgeving op het web en print, en fotografeert al zijn hele leven lang. Zijn specialisaties zijn panorama’s, landschappen en podiumfotografie. Zijn blog vind je HIER, zijn boeken vind je HIER.
