Van tijd tot tijd sturen uitgevers me een exemplaar van een boek dat ze hebben uitgegeven, in de hoop dat ik een recensie schrijf op mijn blog of op social media. Op een dag kwam er een boek over fotografische compositie op mijn bureau terecht en ik bleef even kijken, want de coverfoto was echt heel aantrekkelijk. Toen ik er doorheen bladerde, zag ik dat alle foto’s geweldig waren – deze man kon fotograferen – maar toen ik naar de namen van de hoofdstukken keek, raakte ik echt teleurgesteld. Er was nog een hoofdstuk over ‘De regel van derden’, en ‘Lijnen die leiden’ en ‘Herhalende patronen’, en dezelfde dingen die ze al eeuwig onderwijzen. Als je terug zou gaan naar de jaren 40 en een boek over compositie zou kopen, zou ik wedden dat de hoofdstukken ‘De regel van derden’, ‘Lijnen die leiden’, ‘Herhalende patronen’ en ga zo maar door zouden heten. De regel van derden werd voor het eerst genoemd door John Thomas Smith in 1797… Als je denkt: Er moet meer zijn aan fotografische compositie dan dat! dan heb je gelijk. Dat is wat me inspireerde om dit boek te maken. Maak topfoto’s met de compositietechnieken van Scott Kelby! Ik leg het je allemaal uit in mijn nieuwe boek Compositie die knalt!
De afgelopen jaren heb ik lezingen gegeven met de naam ‘Compositie die knalt’ en de feedback was fenomenaal, met als meest voorkomende opmerking: Waarom heeft niemand me dit eerder verteld? Ik wil hier niet zeggen dat die ‘regels’ van compositie niet geldig zijn; het is gewoon zo dat er veel meer is aan compositie dan alleen die regels. Daar gaat dit boek over en ik kan niet wachten om die technieken en ideeën met je te delen. Op dit blog geef ik je een aantal voorbeelden uit het boek, zodat je een idee krijgt wat ik je in dit boek over het maken van adembenemende foto’s wil leren. Dit is het begin van hoofdstuk 2 De scène uitwerken.
De scène uitwerken
In de loop der jaren heb ik met een aantal fotografen gesproken die ervan uitgaan dat een topfotograaf bij elke willekeurige scène (landschap, stadsbeeld, straatfotografie, portret enzovoort) aankomt, de camera voor zijn oog houdt, een of twee foto’s maakt, op de achterkant van de camera kijkt en hardop “Bingo!” zegt. Vervolgens lopen ze naar een andere scène en doen hetzelfde opnieuw en opnieuw, telkens met één of twee keer op de ontspanknop te drukken, perfecte foto’s makend. In werkelijkheid is dat vrijwel precies het tegenovergestelde van hoe het gaat. In plaats van snel één of twee foto’s te maken, “werken” ze de scène letterlijk uit.
Kijken en experimenteren
Het eerste wat ze doen is vertragen. Ze nemen een minuut om echt goed te kijken naar wat er voor hen is, nog voordat ze de camera naar hun oog brengen. Ze doen dit bewust en doordacht. Daarna beginnen ze de scène voor zichzelf uit te werken, en misschien betekent dat dat ze twintig foto’s maken, of misschien wel honderd, en ze blijven doorgaan totdat ze naar de achterkant van de camera kunnen kijken en Bingo! zeggen. Pas dan gaan ze door naar de volgende scène of locatie, waar ze opnieuw beginnen met kijken en experimenteren. Foto’s vallen zelden zomaar in je schoot. Om het soort resultaten te krijgen waar we allemaal naar op zoek zijn, moeten we de scène uitwerken, en dat is waar dit hoofdstuk over gaat – doen wat nodig is. Soms gaat het makkelijker dan andere keren, maar als je een plan hebt voordat je aan de shoot, de scène of de locatie begint, stijgen je kansen op succes aanzienlijk. ‘Hopen op geluk’ is meestal geen geweldige strategie om met iets geweldigs thuis te komen. Een degelijk plan is dat wel. Laten we gaan plannen.
Iets deed je stoppen
Stel dat je door een stad loopt en iets trekt je aandacht, dus je stopt en begint te fotograferen. Je maakt een paar foto’s, kijkt op de achterkant van je camera – Nee. Niks bijzonders – en je loopt verder. Misschien was dat de juiste beslissing; misschien was er echt niets. Maar toch trok iets je aandacht en deed je stoppen. Je hebt echter maar een paar foto’s genomen, dacht: Nee. Niks bijzonders, en liep door. Er was waarschijnlijk wel iets, maar je hebt de scène niet uitgewerkt. Je nam de tijd niet, of probeerde niet een aantal foto’s te maken vanuit verschillende hoeken, met verschillende composities, om te zien of er echt iets was.
Wacht
Mijn gok is dat er wel iets was, maar je zult het nooit weten als je de scène niet uitwerkt. Haast je niet – ren niet naar het volgende ding. Zoals de levende legende van de fotografie Jay Maisel zegt: Gewoon stoppen. Wacht. De meesten van ons rennen rond om zo veel mogelijk terrein te bestrijken. Maar het gaat niet om het bestrijken van terrein. Het gaat erom dat er iets voor je ogen gebeurt, en er gebeurt niets als je aan het rennen bent. Neem de tijd om de scène uit te werken en kijk of dat kleine stemmetje in je hoofd – dat net een minuut geleden zei dat er iets was – gelijk had. Waarschijnlijk is er wel iets, en het is jouw taak om het te vinden. De scène uitwerken is het proces om dat te ontdekken.
Zet je statief nog niet neer
Stel je dit voor: het is dertig minuten voor zonsopgang, en jij en een groep van je fotografievrienden arriveren op een prachtige landschapslocatie. Wat is het eerste dat er gebeurt? Het lijkt bijna een race om te zien wie als eerste zijn plek vindt en zijn statief opzet. Ik heb het zo vaak gezien. Maar als je een topfotograaf in dezelfde situatie ziet, valt waarschijnlijk iets heel anders op. Ze lopen rond, bekijken de scène zorgvuldig en kiezen zorgvuldig uit waar hun eerste plek zal zijn. Vaak hebben ze hun statief nog niet eens tevoorschijn gehaald (dat ligt nog in de kofferbak), want waar je dat statief neerzet, is een heel belangrijke beslissing voor de compositie.
Nat cement
Vooral omdat het bij de meeste fotografen lijkt alsof ze hun statief voor een landschapsopname neerzetten alsof ze het in nat cement zetten. Dat is dan hun fotografielocatie voor het komende uur. De topfotograaf daarentegen ziet de plek waar ze hun statief neerzetten als de eerste van vele. Dit is hoe ze de scène uitwerken. De scène is niet slechts één plek (de plek waar je je statief als eerste neerzet). Zie dat als een startpunt (je moet ergens beginnen, toch?). Maak daar een paar foto’s en probeer dan een andere plek. Dat kan simpelweg een paar stappen naar links of rechts zijn, maar zoals ze zeggen: Fotografie is een kwestie van centimeters. Stel je eens voor wat een paar meter verplaatsen kan doen.
De rommel negeren
Dit sluit aan bij wat ik eerder zei over het kiezen van wat we in ons kader opnemen. Kijk eens naar de afbeelding op de tegenoverliggende pagina – die is gemaakt in de cadeauwinkel die je hieronder ziet. Ja hoor, het is een leuke, rommelige, glorieuze chaos (tenminste, dat is wat mijn vrouw ervan vond terwijl ze daar aan het rondneuzen was). Terwijl ik daar stond te wachten, met een camera over mijn schouder, merkte ik dat het plafond een soort dakraam had waardoor natuurlijk licht naar binnen kwam (zoals je kunt zien in de foto van de cadeauwinkel), en ik zag dat het voor een cadeauwinkel best mooi licht was. Dus begon ik te zoeken naar iets interessants om te fotograferen. Toen vond ik de vaas.
Wij bepalen ons kader
Als je naar de foto van de cadeauwinkel kijkt, kun je hem zien – ongeveer een kwart vanaf de linkerkant van de foto. Zie je die donkere vaas (ik denk dat het een vaas is) op de vloer? Kijk naar de planken direct links ervan, op de derde plank. Ja, dat is ‘m. Ik zoomde in, zodat vrijwel alleen de helft van de vaas in beeld was. Je zou nooit weten dat deze foto in de drukke, rommelige omgeving van die winkel is genomen, omdat wij mogen bepalen wat er in ons kader komt, toch? Ik hoef de rommelige cadeauwinkel niet te laten zien – ik maak geen verslag voor een krant of tijdschrift. Wij bepalen wat er in ons kader komt. Er zit veel creatieve kracht in dit proces.
In deze vervolgblogpost geef ik je nog meer ideeën over hoe je de compositie van een foto aanpakt…
Scott Kelby is de bestverkopende auteur ter wereld van boeken over fotografische technieken. Hij is tevens hoofdredacteur en uitgever van het tijdschrift Lightroom Magazine, producer van LightroomKillerTips.com, hoofdredacteur en uitgever van het tijdschrift Photoshop User en presentator van de invloedrijke wekelijkse live-talkshow over fotografie The Grid. Scott is ook algemeen directeur van KelbyOne.com en geeft over de hele wereld workshops over fotografie en Lightroom. Hij is bekroond auteur van meer dan 90 boeken, waaronder Photoshop voor Lightroom-gebruikers, de reeks Scott Kelby over digitale fotografie; Het grote flitserboek en Het Adobe Photoshop Lightroom Classic boek voor digitale fotografen. Al zijn boeken vind je HIER.