NBC heeft ontdekt dat IBM grote hoeveelheden portretfoto’s van Flickr heeft gebruikt (en gebruikt) om software voor gezichtsherkenning mee te trainen. Een deel van de fotografen is ‘not amused’.
Dat je foto’s bij een cloudienst – zeker als deze gratis is – niet al te best beschermd zijn als het gaat om privacy mag geen al te grote verrassing heten. Vooral niet als je bedenkt dat heel veel gebruikers na uploaden van hun kiekjes kiezen voor een Creative Commons-licentie. Feitelijk geef je daarmee de rechten van je foto’s grotendeels uithanden. Of beter: je houdt de rechten, maar je hebt niets meer te zeggen over wat er met je foto’s gebeurt en wie ze gebruikt. De vraag is echter of dergelijke foto’s ook voor commerciële doeleinden gebruikt mogen worden. Dat kan in ieder geval als je dat expliciet hebt aangegeven. Een hoop mensen schijnt dat te doen. Wellicht in de hoop dat hun huis-tuin-en-keuken-kiekjes ooit eens beroemd worden. Dat zal echter vrijwel nooit gebeuren. Wel is de kans levensgroot dat ze voor bijvoorbeeld onderszoeks- of studiedoeleinden ingezet worden. Een minder glorieus gebruik door anderen. En lang niet elke Flickr-fotograaf vindt het een prettig idee dat zijn of haar foto’s voor AI-gezichtsherkenning worden gebruikt.
Surveillance of edele doelen?
Mensen – en zeker voorvechters van privacyrechten – hebben angst voor gezichtsherkenning. Of dat helemaal terecht is laten we in het midden. Hun redenering is in ieder geval dat gezichtsherkenning gebruikt kan worden om individuen uit mensenmassa’s te pikken. Bijvoorbeeld om ze voor marketingdoeleinden te gebruiken (welke winkels in welke straat bezoekt mevrouw X wekelijks en hoeveel tijd spendeert ze daar)? Maar ook het traceren van criminelen zou een heel stuk makkelijker worden. Het zijn zaken die een doorn in het oog zijn van privacyvoorvechters. Ergens hebben ze ook wel een punt. Anderzijds wordt gezichtsherkenning ook voor hele andere doeleinden gebruikt. Denk aan bijvoorbeeld software in zelfrijdende auto’s. Het wordt steeds duidelijker dat we er wat dat betreft nog lang niet zijn. Mensen worden maar al te vaak niet of niet goed herkend. Met ‘vervelende’ gevolgen, je snapt het wel. Kortom: een betere gezichts/mens-herkenning daarvoor zou erg praktisch zijn. Ook wordt gezichtsherkenning steeds vaker gebruikt als sleutel om bijvoorbeeld een telefoon mee te ontsluiten of bij een of andere dienst in te loggen. Handig en snel, maar het moet wel accuraat zijn.
AI, het is net een kind
Precies daarvoor is onderzoek naar gezichtsherkenning noodzakelijk. Software die via AI (Artificial Intelligence ofwel kunstmatige intelligentie) werkt moet getraind worden. Net als een kind moet het dingen leren. Gezichtsherkenning bijvoorbeeld wordt in dat geval gerealiseerd door zoveel mogelijk portretfoto’s te voeren aan het systeem. Onderzoekers bieden de helpende hand bij de herkenning tot het systeem zo goed is dat het gezichten – hopelijk ooit – feilloos zelfstandig herkent. En precies dat is waar Flickr in beeld komt. De dienst is een droom voor onderzoekers die gezichtsherkenningssystemen willen trainen. Maar ook kunnen de foto’s daar voor totaal andere onderzoeken gebruikt worden, dat terzijde. Feit is dat Flickr een database bestaande uit ongeveer een miljoen foto’s aan IBM heeft geleverd. IBM heeft die berg ingedikt door er onbruikbare exemplaren uit te halen. Maar nog steeds zijn er van sommige Flickr-gebruikers tientallen tot honderden foto’s in de database te vinden.
Verdeeld
Een deel van die ‘getroffenen’ is niet echt happy met dit gebruik. Inderdaad, omdat zij ook vrezen dat de resulterende software straks voor allerlei surveillance-doeleinden ingezet gaat worden. En dus ook tegen hen als gemiddelde wereldbewonder kan worden ingezet. Wat dat betreft heeft IBM al een wat twijfelachtige reputatie, zo leverde het na de aanslagen van 9/11 software voor camera’s waarmee mensen van een bepaald ras en huidskleur gedetecteerd konden worden. Ook bodycams van de (Amerikaanse) politie krijgen mogelijk software aan boord die allerlei dingen over ras, leeftijd en meer kan vertellen. En ook is er dat andere deel van de fotografen die het prima vindt, omdat gezichtsherkenning zoals gezegd ook voor totaal andere zaken ingezet kan worden. Punt is alleen dat je jezelf niet meer kunt verwijderen uit de database.
Echt ‘uitschrijven’ kan niet meer
Zijn je foto’s eenmaal gebruikt in een onderzoek en is die fotoset vervolgens weer gedeeld met andere onderzoekers, dan blijft je foto in gebruikt. Anders zouden de onderzoeksresultaten immers nooit meer geverifieerd kunnen worden, of verder verwerkt. Als je foto’s nog niet zijn gebruikt voor een onderzoek, moet je maar net weten dat jouw foto’s in de set van IBM zitten. Is dat zo, dan kun je een verzoek indienen tot verwijdering. Ook dan geldt dat ze niet uit de set verwijderd worden, maar een vlag krijgen waarin staat dat ze niet gebruikt mogen worden. Kortom: een beetje shady. Hoe dan ook, in het artikel van NBC – de oorspronkelijke ontdekkers van de database – is een hulpmiddel te vinden waarmee je kunt checken of jouw foto’s in de database voorkomen.
Wijze les
We zien de gang van zaken vooral als een wijze les, zonder direct te oordelen over de juridische gang van zaken. Daarover hebben we simpelweg veel te weinig kennis. Wat in ieder geval duidelijk is, is dat veel gebruikers van clouddiensten geen flauw idee hebben wat er met hun geüploade data gebeurt. De welbekende kleine lettertjes doorwerken is gezien de vele, vele pagina’s aan gebruikersovereenkomsten nauwelijks nog te doen. Bij fotosites speelt bovendien ook nog een stukje ego mee. Zeker weekendfotografen willen maar al te graag dat de hele wereld kan genieten van hun ‘kunststukjes’. In de hoop dat een plaatje ooit opgepikt wordt door bijvoorbeeld een grote krant of ander medium. In de praktijk gebeurt dat zoals al gezegd (vrijwel) nooit. Kortom: zet je dosis zelfoverschatting maar overboord als je aan je privacy gehecht bent. Kiezen voor openbare plaatsing van foto’s – en dan ook nog eens onder de Creative Commons-licentie – is vrágen naar de bekende weg. Dan moet je achteraf ook niet piepen als de foto’s inderdaad ergens voor gebruikt worden. Ook niet als het gebruik niet dat ene glorieuze moment oplevert.
Denk goed na
Kortom: let heel goed op wat er met je foto’s kan gebeuren na uploaden bij een dienst. Check hoe het zit met je rechten, soms geef je die simpelweg uit handen bij uploaden. Facebook is daarvan een bekend voorbeeld. Zodra een foto eenmaal daar op een pagina is verschenen heeft de dienst de rechten. Daar ben je mee akkoord gegaan na het accepteren van de gebruikersovereenkomsten bij het aanmaken van je account. Shocking? Wellicht, maar had je echt anders verwacht van meneer Zuckerberg? En – in het verlengde daarvan – denk je dat Flickr om niets werkt? Wil je niet en nooit niet dat je foto’s ongevraagd gebruikt worden, zet ze dan niet in een clouddienst. Of kies een clouddienst die heel duidelijk aangeeft dat jouw foto’s van jouw blijven en ze niet ongevraagd deelt. Dergelijke diensten kosten over het algemeen geld.
En kies je voor niet bewaren in de cloud, dan zijn NASsen tegenwoordig prima in staat om een fotopagina te hosten, waar familie en vrienden gewapend met een stevig wachtwoord kunnen inloggen. En niemand anders. Iets om eens goed over na te denken allemaal. Meer weten over die eigen Clouddienst met een NAS? Lees dan het boek Werken met een NAS, te bestellen bij Van Duuren Media.
Ronald Smit kan dankzij een combinatie van een elektronica- en een journalistieke opleiding (afstudeerrichting radio en nieuwe media) technische zaken op een heldere en eenvoudige manier uitleggen. Zijn jarenlange schrijfervaring voor onder meer Computer Idee geeft u al snel de ‘aha-erlebnis’ waar u wellicht al zo lang naar op zoek was. En wordt het dan toch allemaal wat ingewikkeld, dan loodst hij de lezer snel en zeker langs eventuele barrières en valkuilen. De boeken van Ronald vind je hier.
