In het boek ‘Van maken tot raken’ helpt fotocoach Diana Bokje je om via een stappenplan tot een afgerond fotoproject te komen. Dat kan een fotoserie zijn, een expositie , een portfolio of een boek. Van cruciaal belang is daarbij het maken van een goede selectie. Die kan de serie maken of breken. Ze licht hier een tipje van de sluier op over waar je aan moet denken bij het selecteren van foto’s voor een serie. Een interview met Diana Bokje op dit blog kun je HIER vinden. Een blogpost over Mindful fotograferen kun je HIER lezen.
De foto’s in dit artikel zijn gemaakt door Yolanda Simarro.
Je bent een aantal keren op pad geweest en hebt verschillende foto’s gemaakt van je onderwerp. Daarvan heb je de uiteenlopende aspecten in beeld gebracht en je zit nu met een berg foto’s. Wat komt in de fotoserie? Hoe zorg je ervoor dat de verschillende beelden elkaar onderling versterken? Wat kun je eventueel weglaten? Hoe kill je de juiste darlings? Hoe bepaal je de volgorde?
Samenhang
Wanneer iemand naar een fotoserie kijkt, gaat hij ervan uit dat de afzonderlijke foto’s een relatie met elkaar hebben. Elk beeld is verbonden met andere beelden uit de serie, bijvoorbeeld door het thema, onderwerp of de fotografische aanpak. Door verschillende foto’s met elkaar te verbinden, kun je een verhaal vertellen of een idee weergeven. De kijker gaat dan op zoek naar wat deze beelden met elkaar verbindt. Dat kan een verhaallijn zijn die door de serie loopt, een thema of een onderwerp dat de serie verbindt.
Samenhang kan ook ontstaan door een bepaald idee of concept van waaruit de serie is opgezet. Hoe duidelijk je wilt zijn, is afhankelijk van de soort serie die je maakt. In een documentaire serie moet de kijker duidelijk zien waar het over gaat. Wil je jouw mening over het onderwerp laten zien of wil je het publiek zijn eigen mening laten vormen? In een associatieve serie projecteert de kijker zijn gevoel en emotie op de beelden op basis van zijn eigen rugzakje. Door vaag te zijn, roep je vragen op bij de kijker.
Eerste selectie
Het maken van een serie begint met de eerste selectie. De eerste vraag die vaak gesteld wordt is: hoe groot is een serie? Een serie heeft zo veel beelden als je nodig hebt om het verhaal te vertellen of je idee te visualiseren. De een kan in twee foto’s een heel verhaal kwijt, een ander heeft hiervoor een heel boek nodig. Het selectieproces begint dus niet met de vraag hoe groot de serie wordt. Om een goede selectie te maken is het belangrijk om goed overzicht te hebben. Dit doe je door een ruime selectie te maken van alle beelden die je hebt geschoten. Selecteer op basis van je uitgangspunten, je idee, de vorm, of welke aantrekkingskracht dan ook. Je hoeft de foto’s nog niet te bewerken. Maak handzame prints waarmee je kunt schuiven, om het overzicht te bewaken.
Een selectie begin je met de volgende uitgangspunten:
- Wat is het onderwerp?
- Wat is het doel van de serie?
- Voor wie is de serie bedoeld?
- Wat zijn je uitgangspunten?
- Welke foto’s verbeelden deze uitgangspunten het beste?
- Welke foto’s zijn aanvullend of versterkend hiervoor?
- Gebeurt er niets in de achtergrond dat afleidt?
Naast deze basisvragen zijn er vragen die afhankelijk zijn van de soort serie die je wilt maken.
Documentaire en conceptuele series
Hieronder vallen ook geëngageerde of persoonlijke reportages en geconstrueerde documentaire series.
Wil je je mening laten zien of de kijker zijn eigen standpunt laten betalen?
Subjectief
- Welke foto’s heb je nodig om de boodschap duidelijk te maken?
- Welke foto’s versterken deze boodschap?
Objectief
- Welke foto’s laten je uitgangspunten zien zonder een mening op te dringen?
- Welke foto’s laten andere invalshoeken zien?
- Welke foto’s laten een andere benadering zien?
- Welke foto’s roepen vragen op?
Reportage
Een serie is een verhaal in beeld. Het is handig om dat in je achterhoofd te houden. Storytelling staat tegenwoordig duidelijk op het vizier van fotografen. Het blad LIFE, het eerste magazine dat foto-essays in opdracht liet maken, stelde een aantal criteria op waaraan een beeldverhaal moet voldoen. Door een beeldverhaal op te delen in verschillende soorten foto’s ontstaat een verhaallijn. Hoewel deze regels al meer dan honderd jaar oud zijn, vormen ze nog steeds een mooie leidraad voor het maken van een reportage.
Meestal een overzichtsfoto, met de groothoek gemaakt, die een goede indruk geeft van de plaats van handeling.
- Introductie of totaalbeeld De aandacht is meestal op één activiteit of één groep gericht.
- Mediumbeeld De aandacht is meestal op één activiteit of op één groep gericht.
- Close-up Eén element, bijvoorbeeld iemand bezige handen of een kenmerkend detail van een gebouw, wordt uit het geheel gelicht.
- Interactie Mensen die met elkaar praten of op enige andere manier met elkaar in interactie zijn.
- Portret Meestal een sterk, close gefotografeerd hoofd van iemand die een hoofdrol speelt in het verhaal, in zijn of haar natuurlijke omgeving.
- Het kenmerkende De ultieme samenvatting van die elementen die het hele verhaal in één beeld vertellen; het beslissende moment. Deze foto zal meestal als de dragende, belangrijkste foto van de serie worden gezien.
- Serie Een kleine serie binnen de grote serie, die laat zien hoe een bepaald aspect van het onderwerp in zijn werk gaat. Een foto voor, tijdens en na die handeling. Zo’n kleine serie binnen de fotoreportage geeft het verhaal vaart, zorgt voor actie.
- Uitsmijter De uitsmijter van een serie is meestal een foto van dichtbij die een mooi slot van de serie kan zijn.
Symfonie
Andere selectiecriteria waar Diana Bokje in ‘Van maken tot raken’ op ingaat, hebben te maken met typologie (soorten foto’s, overeenkomstige vormkenmerken), sequenties en zij gaat ook in op het maken van een artistieke, associatieve serie.
‘Een goede serie is als een symfonie met verschillende ritmes en tonen”, zei fotograaf Teun Voeten ooit in een radio-interview en daar sloeg hij de spijker mee op zijn kop. Daar gaat het om in een serie. Je wilt de kijker meenemen in jouw verhaal door het nieuwsgierig te maken, informatie te geven, steeds opnieuw te verrassen, en aan het denken te zetten. Deze spanning bouw je op door voldoende variatie in de foto’s aan te brengen en de volgorde waarin je de beelden presenteert. Bedenk dat het selecteren van foto’s een vak is dat even belangrijk is als het fotograferen zelf.’
Van maken tot raken
In ‘Van maken tot raken’ neemt fotocoach Diana Bokje je mee van droom naar afgerond fotoproject. Je leert je eigen stijl herkennen en mensen te raken met foto’s die jou na aan het hart gaan. Met haar boek ‘Van maken tot raken’ leer je met meer zelfvertrouwen te fotograferen en daardoor beleven zowel jij als anderen meer plezier aan jouw fotografie. Het is boek is tot en met 31 maart 2023 te bestellen met 20% korting. Een interview met Diana Bokje op dit blog kun je HIER vinden.
- ‘Gebruik compositieregels in je voordeel, maar houd er niet krampachtig aan vast!’
- Fundamentele camera-instellingen
- Ruis verminderen in Lightroom Classic
- Hoe maak je de mooiste architectuurfoto’s?
- ‘Het handboek fotografie geeft context en structuur!’
- Adobe workflows, wat zijn dat?
- Een nieuwe lucht in je foto
- Zo retoucheer je een portret in Photoshop!
- Zo retoucheer je een portret in Lightroom
Robert Theunissen werkte gedurende 22 jaar als hoofdredacteur voor diverse fotobladen. In 2011 zette hij het blad SHUTR op, dat ideeën en inspiratie bood voor fotografen en beeldliefhebbers. Tegenwoordig publiceert hij voor diverse media, schrijft teksten, begeleidt boekproducties en publicaties, organiseert evenementen en doet PR voor diverse opdrachtgevers.
