Gelijkvormige maar verrassende patronen
Kunst maken op de pc? Ja, we kennen de grafische artiesten die een computer inzetten bij het realiseren van hun digitale creaties. Maar de dag dat een computer zelfstandig een Rembrandt of een Van Gogh schildert ligt nog ver in de toekomst. Computers kunnen niet zelfstandig beslissingen nemen over wat wel en niet als esthetisch fraai wordt beschouwd.
Wat computers wel heel goed kunnen, is rekenen. Geef een pc een wiskundige formule en in minder dan geen tijd staat het resultaat op het scherm. Nog beter wordt het als die formule duizenden of zelfs miljoenen keren achter elkaar moet worden uitgevoerd, waarbij het resultaat van de eerste formule dient als invoer voor de volgende berekening. Daarin zijn pc’s zo goed als onverslaanbaar. Welkom in de wereld van fractals.
Fractals
Een fractal is een zelfgelijkende, of zelfvormige meetkundige figuur. Dit wil zeggen dat de totale figuur is opgebouwd uit meerdere delen die er min of meer hetzelfde uitzien als de totale figuur zelf. In de natuur stikt het van de fractals. Denk aan de vertakkingen van een boom (elke tak lijkt op een klein boompje), wolken in de lucht, of stronkjes bloemkool of broccoli. De wiskundige Benoit Mandelbrot introduceerde in de jaren zeventig van de vorige eeuw de term fractal (afgeleid van het Latijnse fractus, dat gebroken betekent) en gebruikte voor het eerst een computer om de uitkomsten van berekeningen te visualiseren. Dit leidde tot de Mandelbrotfractal, die ook nu nog een van de bekendste fractals is.
Chaotica
Inmiddels zijn er tal van fractalgeneratoren verschenen voor zowel pc als Mac, waarvan Chaotica een van de meest uitgebreide is (chaoticafractals.com). Met Chaotica kunnen beginners in een handomdraai prachtige wallpapers of animaties maken, terwijl gevorderden zich kunnen uitleven met de tientallen parameters die onafhankelijk van elkaar kunnen worden ingesteld. De interface van Chaotica vertoont overeenkomsten met andere grafische tools als Photoshop of Premiere Pro, zodat u waarschijnlijk snel overweg kunt met de paletten, sliders en andere instellingen. Kenmerk van Chaotica is dat niet één wiskundige formule wordt gebruikt om de fractals te genereren, maar vele tegelijk. Elke parameter van elke formule is aanpasbaar. Het resultaat van de berekeningen wordt over elkaar geprojecteerd en zo ontwerpt u complete woestijnlandschappen, sterrenhemels, kathedralen of futuristische blikvangers.
Gratis download
Chaotica is verkrijgbaar in een gratis versie (met beperkte resolutie en animatieduur) en in twee betaalde versies. Met de meest uitgebreide versie van 89 euro kunt u fractals en animaties laten berekenen in elke gewenste resolutie, tot 4K en 8K aan toe. Het spreekt voor zich dat een snelle computer en grafische kaart hierbij onmisbaar is! Maar de gratis versie is uitstekend geschikt om mee te beginnen. De maximale resolutie is in deze versie 1280×960 pixels. Download deze versie daarom vanaf de website –chaoticafractals.com/download – en volg de standaard installatiewizard.
Fractal maken
Het maken van uw eerste fractal is erg eenvoudig. Start Chaotica en open de Parameter browser. In dit venster worden negen random voorbeelden getoond waarop u voort kunt borduren. Als u dit venster hebt gesloten, is het altijd opnieuw te openen via de knop New random worlds in het palet Random world generator (Window, Random World generator). Klik gewoon nog een paar keer op deze knop als er in beginsel geen wereld tussen staat die u bevalt.
Als u een wereld hebt gekozen, zijn met de knoppen Palette, Transforms, Shaders en Selectors in de Random world generator aanvullende randomisaties door te voeren. Zo krijgt uw wereld direct een eigen tintje.
World editor
Belangrijke vensters om mee te werken zijn vervolgens de World editor en Palette editor. U vindt ze beide in het menu Window. Met de World editor kunt u de formules aanpassen en de lengte, richting en diepte van de verschillende parameters met uw muis verslepen. Vaak hoeft u niet eens exact te weten wat u aan het doen bent, als het visuele resultaat u bevalt is het immers in orde! Test verschillende instellingen en sluit het venster als u tevreden bent.
Palette Editor
De Palette editor is het venster waarmee u de kleuren van de fractal kunt aanpassen. Wilt u warme roodbruine tinten, of kiest u voor de koelere blauwtinten? Versleep de verschillende curven om het gewenste resultaat te bereiken.
Animation Editor
Tot slot biedt Chaotica het venster Animation Editor, waarmee zelfs fractalanimaties zijn te maken. De werking hiervan is tamelijk ingewikkeld, maar op de site vindt u een handige videotutorial waarmee een inleiding wordt gegeven.
Afbeelding opslaan
Als u tevreden bent over uw fractal, is hij op te slaan als afbeelding, zodat u hem verder kunt gebruiken in bijvoorbeeld Word, Photoshop of andere toepassingen. Kies hiervoor File, Save Image en geef een bestandsnaam op. Het bestandsformaat waarin afbeeldingen worden opgeslagen is .png. De afbeelding is nu geëxporteerd. Wilt u hem op een later tijdstip nog verder kunnen bewerken, kies dan File, Save world. Het bestand wordt dan opgeslagen met de extensie .chaos en u kunt hem later openen en verder aanpassen.
Verder gaan
In het programma is met File, Browse examples te zien wat professionele artiesten ermee kunnen maken. Deze voorbeelden kunt u ook openen en verder aanpassen. Op de site van Chaotica zijn allerlei extra voorbeelden, tutorials en video’s te vinden over het maken van adembenemende fractals.
Peter Kassenaar is auteur van vele boeken over algemeen pc-gebruik, programmeertalen en internettechnieken. Hij is gespecialiseerd in frond-endtools, -frameworks en -toepassingen. Via zijn eigen bedrijf verzorgt hij trainingen op deze gebieden voor bedrijven en organisaties. De boeken van Peter vind je hier.