Misschien denk je: ‘Compositieregels? Ik kijk gewoon door de zoeker en ik druk af als ik een mooi plaatje in beeld heb!’ Dat is prima. Niks mis mee, je doet je compositie onbewust. Kijkend door de zoeker maak je je uitsnede. Toch is het een goed idee je eens te verdiepen in waarom dat beeld wat je in de zoeker ziet wel of niet aantrekkelijk is (voor anderen en jezelf).

Er zijn verschillende regels, die al door de oude meesters – van de schilderkunst, maar ook van de fotografie – gebruikt werden. De meest gebruikte – en misschien wel beste regel is: niets moet, alles mag (als het maar werkt, zou ik er aan toe willen voegen). Het kan echter geen kwaad om wat regels te kennen die de compositie van een foto spannender kunnen maken.

Horizontaal en verticaal in drieën

Een van de bekendste regels is de éénderde regel, ook wel de derderegel genoemd. Hierbij is het beeld zowel horizontaal als verticaal in drieën verdeeld, de rechthoek van de foto is in zes gelijke delen verdeeld. Zowel schilders als fotografen werken met deze ‘regel’. Belangrijke onderdelen van een foto bevinden zich op de kruising van de lijnen die je kunt trekken op die derde gedeelten van de fotografische rechthoek. Ogen van een portret kunnen zich dus op die kruisingen bevinden. Ook de horizon kan zich op een van de lijnen bevinden, waarbij je dus bijvoorbeeld éénderde voorgrond en tweederde lucht bij een foto kunt hebben of andersom natuurlijk, als de voorgrond interessanter is dan de lucht.
Je kunt natuurlijk ook de verticale lijnen gebruiken, waarbij je kijkt naar de lijnen – imaginaire lijnen – die zich verticaal bevinden. Bij een portret zou het gezicht bijvoorbeeld tweederde van het beeld in beslag kunnen nemen.
Idealiter maakt je de compositie in je zoeker, waarbij je je door de rasterlijnen, die eventueel in je zoeker te zien zijn, kan laten leiden. Veelal is er echter geen raster in je zoeker omdat de camera dat niet ondersteunt, en doe je het op het oog. Zoek in de handleiding van je camera naar het aanzetten van de rasterlijnen.

Later, in een beeldbewerkingsapplicatie, kun je de uitsnede en daardoor de compositie van de foto nog aanpassen. In Adobe Lightroom kun je met de croptool – het uitsnedegereedschap – een raster met bepaalde lijnen voor compositieregels over de foto heen leggen. Zo is er ook een voor de eenderderegel. In Lightroom kies je dan bij Crop Guide Overlay voor Thirds. Leg die lijnen maar eens over een aantal foto’s heen en kijk waar de lijnen en de kruisingen van lijnen zich bevinden. Probeer nieuwe uitsneden uit.

Zoals voor alle regels geldt: die zijn er om van af te wijken. Je kunt van de eenderde regel afwijken, maar het is nuttig om te weten dat het een manier van het maken van een compositie van een foto is die werkt. Dus een onderwerp links of rechts zetten in plaats van in het midden kan een foto goed doen. Het kan echter geen kwaad om te proberen of dat onderwerp nu juist wél werkt als het in het midden staat…