Er zijn niet veel Nederlandstalige boeken over UX, althans geen moderne. Er zijn talloze boeken over ontwerpen in het algemeen in het Nederlands, of over UX maar dan in het Engels. Dus als er eens eentje over UX-design in je moerstaal verschijnt, dan is dat lovenswaardig.

Dat geldt ook voor dit boek: Handboek UX-optimalisatie van Craig Tomlin. Deze (vertaalde) uitgave gaat in op enkele belangrijke aspecten van UX-design. De term optimalisatie suggereert dat het iets wat al bestaat ‘verbetert’, maar de meeste materie wordt vrijwel vanaf blanco behandeld. Wat wel een beetje opvallend is, dat betreft de wijze waarop het enorm brede onderwerp UX benaderd wordt: vanuit de keuken.

De keuken

Kent u dat of heeft u ook van die kennissen, die in een prima compleet huis wonen maar eigenlijk het grootste deel van hun tijd in de keuken te vinden zijn ? Dat is dan wel een heel gezellige keuken, met een kolossaal kookeiland, twee of drie werkbladen vol spullen en een koelkast met ijsklontjes-koof. Verder een stoere eettafel waar iedereen kan aanschuiven voor een bakkie leut, zelfgebakken appeltaart, of een hartvertederende verbroedering. En natuurlijk openslaande deuren naar een veranda en de tuin, waar wellicht nog een hippe barbecue-set staat.

De rest van het huis lijkt eigenlijk bijzaak. Ja, er hangt een tv in de woonkamer met wat sofa’s en fauteuils, er is een studiekamer waar o.a. de dozen met kerstspullen staan, en er wordt ergens geslapen.

Vanuit één aspect: persona’s

De auteur van dit boek heeft diezelfde benadering: hij bekijkt en beleeft het grootste deel van UX vanuit het oogpunt van één aspect: “persona’s”. Wat op zich helemaal geen slechte zaak is, want uiteindelijk draait het immers om “gebruikers”.

Persona’s zijn vaak bedachte (arche)typische gebruikers van een website of app, met als doel om alles wat je gaat bedenken, ontwerpen, ontwikkelen en testen aan deze personas te relateren en toetsen. Nou, daar lust de auteur wel pap van ! Hij zet flink in op de benamingen en definities van allerlei persona’s en voert voor het opstellen daarvan heel sluitende methoden en argumenten aan.

Persoonlijk vind ik echter dat dit toch wat afbreuk doet aan diverse andere – ook best grote en belangrijke – aspecten binnen UX. Denk aan de ronduit psychologische machten en krachten binnen een proces en team, het faciliteren van nuttige brainstorm-sessies, de vele soorten onderzoeken en tests, een aanpak voor de informatie-architectuur, de talloze typen navigatie-structuren en -elementen, het inspelen op layout-trends, rekening houden met toegankelijkheid, en de vele regels en voorbeelden t.b.v. typografische zindelijkheid. Niet dat de auteur al deze aspecten negeert, maar ze worden wat zijdelings erbij gehaald en dan kort door de bocht behandeld. Begrijpelijk, want dat past ook niet allemaal in één boek.

Stokpaardje

Een ander stokpaardje van de auteur betreft de onwenselijke tweespalt tussen kwantitatieve onderzoekers (de getallen freaks) en kwalitatieve onderzoekers (die het waarom achter de getallen zoeken). En terecht wordt er in het boek vaak op gehamerd en aangetoond dat getallen op zich niet heilig zijn, maar dat het “waarom” erachter méér inzicht biedt in concrete mogelijkheden voor het bedenken of verbeteren van functies in een website of app.

Daarom dat er in het boek enerzijds veel aandacht wordt besteed aan het vergaren van kwantitatieve “behavioral UX-data”, en anderzijds de noodzaak van kwalitatieve “usability tests” wordt beschreven. Maar dat laatste gebeurt dan in een schamele 20 pagina’s, terwijl anderen alleen al over één type test een heel boek kunnen schrijven ! Denk aan Steve Krugs “Rocket Surgery Made Easy”. De auteur maakt dus duidelijk keuzes in zijn onderwerpen.

(Het blijft overigens verwonderlijk dat aloude hit-lists en log-files van web-servers nog steeds de dienst uitmaken voor zoveel kwantitatief speurwerk.)

Het Handboek sluit af met twee praktijkcases. Dat zijn twee dankbare hoofdstukken, die de beschreven tactieken illustreren en daarnaast een fijne portie strooigoed op het gebied van UX-design bieden.

Al met al is het inhoudelijk beslist een waardevol boek, luchtig geschreven, en volgens beproefde Amerikaanse opzet:
Stap 1: Wat gaan we doen?
Stap 2: Wow, we doen het!
Stap 3: Wat hebben we gedaan?

Schuif dus bij de andere personas en hun behaviors aan, in Craigs gezellige UX-keuken.

Titelbeeld: Adobe Stock