Om internet echt bruikbaar te maken waren (en zijn) afspraken over webtalen als html en CSS noodzakelijk. Hoe dat geregeld werd en wordt lees je in dit artikel, afkomstig uit mijn Handboek HTML 5 en CSS.

De ontwikkeling van HTML 5 begon al in 2007. Sinds 2011 is het beschikbaar in de webbrowsers. De specificatie was toen nog volop in ontwikkeling, maar de belangrijkste elementen waren al omarmd door de gemeenschap van webbouwers en door browserfabrikanten. In 2014 heeft de beheerder van de webtalen, het World Wide Web Consortium (W3C) de specificatie ‘definitief’ vastgesteld (in W3C-termen is het dan de aanbevolen specificatie, gelabeld als recommendation). Definitief staat niet voor niets tussen aanhalingstekens, want het werk aan de specificatie gaat gewoon door. Het betekent alleen dat die versie wordt bevroren en dat het werk verder gaat in de volgende versie. Die kwamen er in 2016, en zelfs twee keer in 2017.

Daarna is de ontwikkeling van de HTML-specifcatie overgedragen aan een andere organisatie: WHATWG. Die doet niet aan versienummers en werkt dus dagelijks aan HTML, the living standard. Elke revisie bevat kleine veranderingen. Vaak zijn het aanvullingen en verbeteringen gebaseerd op hoe HTML wordt gebruikt en op reacties uit de gebruikersgemeenschap. Soms wordt een element afgekeurd (omdat het nauwelijks wordt gebruikt) of verandert de toepassing ervan. Breaking changes zijn in elk geval niet te verwachten, omdat het web nu eenmaal niet mag ‘breken’.

Afspraken over webtalen

Sinds 1994 wordt geprobeerd lijn te brengen in de talen waarmee websites (en andere webtoepassingen) worden gemaakt. Die talen zijn onder meer Hypertext Markup Language (HTML) en Cascading Style Sheets (CSS). Een standaard voor deze talen is geen overbodige luxe. Toen de belangstelling voor internet groeide en er meer browsers op de markt werden gebracht, deed elke fabrikant wat hem leuk leek. De HTML-standaard werd wel ingebouwd, maar daar werd een eigen draai aangegeven. Zo ontstond een situatie waarin browsers naast standaard-HTML ook eigen tags hadden (berucht waren voor knipperende tekst en voor achtergrondgeluid). Bij CSS was de situatie vergelijkbaar. Zo kon een website met dezelfde code er in elke browser anders uitzien, anders werken of compleet uit elkaar vallen. Vooral Microsoft heeft met eigen interpretaties van de standaarden in Internet Explorer ontwikkelaars tot wanhoop gedreven. Intussen zijn dergelijke problemen grotendeels opgelost en werken de talen in alle browsers grotendeels hetzelfde.

Voor het beheer van de talen is het World Wide Web Consortium opgericht, kortweg W3C. In verschillende werkgroepen wordt overlegd door browserfabrikanten zoals Google, Microsoft, Mozilla en Opera. Omdat W3C ook allerlei andere webstandaarden beheert, vindt u onder de leden ook bedrijven als Bloomberg, Vrije Universiteit Amsterdam, Nokia en Walt Disney Company. Het doel van bijvoorbeeld de werkgroep Web Platform is afspraken maken over hoe een auteur in een webdocument aangeeft dat iets een hyperlink, een kop of een opsomming is, en hoe een browser daarmee zou moeten omgaan.

🖋️ World Wide Web Consortium
Kijk voor meer informatie over wat het W3C is en doet op w3.org. Dat is de thuishaven van deze in Amerika gevestigde organisatie. U vindt er informatie over elke webstandaard. Daar hoort JavaScript niet bij, dat wordt beheerd door Ecma (www.ecma-international.org).

XML

Het is allerminst vanzelfsprekend dat er nu een W3C-standaard van HTML 5 is. Eind jaren 1990, de standaard HTML 4.01 was klaar, besloot het W3C zich volledig te richten op XHTML, een vorm van HTML gemodelleerd naar de strikte regels van XML. Het begon met het herschrijven van HTML naar XML (XHTML 1.0) en tegelijk werd gewerkt aan een geheel nieuwe versie (XHTML 2) die niet uitwisselbaar zou zijn met eerdere HTML- en XHTML-talen. Er was daarmee een route gekozen waarbij het bestaande web zou blijven zoals het was (HTML 4) en er daarnaast een niet-uitwisselbaar nieuw web zou ontstaan met op XML gebaseerde applicaties.

WHATWG

Tijdens dat ontwikkelproces zagen Mozilla en Opera in 2004 nieuwe mogelijkheden voor HTML en zij hebben voorgesteld om toch door te gaan met de ontwikkeling van HTML, maar daar waren bij het W3C niet genoeg medestanders voor. In reactie daarop besloten Apple, Mozilla en Opera dan maar zelf aan de slag te gaan met HTML 5. Daarvoor richtten zij in 2004 de Web Hypertext Application Technology Working Group op, kortweg WHATWG. Hun voornaamste uitgangspunt was dat webontwikkelaars een webtaal gebaseerd op het oude HTML 4 tot hun beschikking zouden krijgen, dus uitwisselbaar, maar met nieuwe mogelijkheden om een volwaardig alternatief te kunnen bieden voor native webapps (iOS en Android) en gepatenteerde mediatechnieken zoals Flash van Adobe en Silverlight van Microsoft.

Roer om

Dit initiatief viel bij de gemeenschap van webontwikkelaars in goede aarde. Ontwikkelaars ontvingen de ontwikkelingen met gejuich en browserfabrikanten gingen de nieuwe ideeën inbouwen in hun browsers, en daardoor ging uiteindelijk ook bij het W3C het roer om. De werkgroep XHTML is eind 2009 opgeheven.

Het zijn de gedrevenheid van WHATWG en de snelheid waarmee in browsers nieuwe mogelijkheden worden ingebouwd die de ontwikkeling van HTML in een stroomversnelling hebben gebracht. Google (Chrome), Apple (Safari), Mozilla (Firefox) en Microsoft (Edge) brengen in hoog tempo updates voor de browser uit. Het resultaat is dat de nieuwste versies van de toonaangevende browsers veel nieuwe mogelijkheden ondersteunen. Het werkt als een vliegwiel: het feit dat nieuwe opties snel worden opgenomen in browsers stimuleert de ontwikkeling.

🖋️Automatische updates
Er worden niet alleen sneller nieuwe versies van browsers uitgebracht, ze worden ook veel sneller op grote schaal gebruikt door het internetpubliek. Dat komt doordat browserupdates automatisch worden gedownload en geïnstalleerd, zonder tussenkomst van de gebruiker.

Handboek HTML 5 en CSS, 6e editie

HTML en CSS zijn twee onmisbare technieken voor het maken van webpagina’s en webapps. Zonder HTML zijn er geen webpagina’s en zonder CSS zien ze er wel erg kaal uit. In deze zesde, bijgewerkte editie van dit handboek leert u met beide webtalen werken. U leert eerst hoe u de content markeert met HTML. Daarna maakt u de onderdelen van de pagina op met CSS. Het uitgangspunt daarbij is dat u niet alleen leert dát dingen werken, maar vooral waaróm ze werken.

U krijgt uitleg over het structureren van HTML-documenten en het markeren van alle onderdelen: paginakop, artikelkoppen, tekst, lijsten, hyperlinks, afbeeldingen, video en audio, formulieren en tabellen. Een goede paginastructuur in HTML is de beste garantie voor een geslaagde lay-out en opmaak met CSS. 

De tweede helft van het boek behandelt het maken van lay-outs en het opmaken van de onderdelen met CSS. Er wordt uitgebreid ingegaan op responsive design met alle technieken die CSS daarvoor biedt: gridlay-out, flexbox, multi-column en positionering.

U leert hoe u lettertypen downloadt, tekst opmaakt, navigatiemenu’s vormgeeft, kleur gebruikt en achtergronden maakt. Ook het werken met CSS-functies en het maken van overgangen, animaties en transformaties in 2D en 3D komen aan bod. 

Het boek is uitgebreid met uitleg over toegankelijkheid, container queries, een nieuw hulpmiddel voor responsive design, en cascade layers, voor meer controle over de cascade. 

Op handboek-html-css.nl vindt u code en (interactieve) voorbeelden.

Dit leerboek en naslagwerk geeft een stevige ondergrond voor het werken met de technieken die de basis vormen van modern webdesign. 

Website: handboek-html-css.nl 

Peter Doolaard

Peter Doolaard is auteur van het Handboek HTML5 en CSS3. Dat geeft een behoorlijk compleet overzicht van wat HTML en CSS te bieden hebben. Hij werkt nu aan een nieuw boek: Websites bouwen met HTML, CSS en JavaScript. Een praktisch doe-boek, met vragen, opdrachten en projecten. En natuurlijk uitleg over HTML-elementen, CSS-eigenschappen en JavaScript-opdrachten. De komende tijd publiceert Computer Creatief artikelen die je een idee geven van wat je van het nieuwe boek kunt verwachten. Bekijk alle boeken van Peter.