Tijdens het gesprek met Jan Ris en Annelize van Dijk – de auteurs van het DTP-Naslagboek – ontdekten we dat het trefwoord Printen niet in het register stond. Er was geen apart lemma gewijd aan Printen! Dat zinde Jan Ris helemaal niet en daarom schreef hij deze gastblogpost over Printen. (H.F.)

Dtp

‘Kan ik bij jou even een boekje afprinten?’ begint een vriend het telefonische gesprek. Ik roep dat hij daarmee een knallende contaminatie afgeeft. Het boeit hem niet.

De printrevolutie begon in 1985, met de eerste PostScript printer, de loodzware LaserWriter van Canon. Uiteraard gekoppeld aan een Macje met een halve MB werkgeheugen en 9 inch zwart/wit scherm. Daarop draaide je – vanaf een diskette, mind you – Aldus PageMaker, de illustere voorganger van InDesign. Diezelfde dag nog werd dtp geboren, een term die we te danken hebben aan de baas van Aldus, Paul Brainerd.

Vanaf dat illustere moment was een grafisch vormgever in staat om, als volledig zelfstandig eenmansbedrijf, een krant of tijdschrift samen te stellen, vorm te geven én uit te geven. Een proces dat in al die jaren daarvoor alleen voor de bakker kwam door de noeste arbeid van vele grafische ambachtslieden, van de typemachine van de journalist en de CMYK-scanner van de lithograaf, via de Linotype van de zetter tot de diepdruk van de drukker.
Tot zover de (over)bekende historie, maar er is heel wat veranderd aan dat printen. Zo druk je nu draadloos vanaf je iPad Pro een bloedvat, een pistool of zelfs een slagroomsoes af naar je persoonlijke 3D-printer.

Meer van hetzelfde?

Aan de 2D-kant is alles wel sneller en mooier en vooral goedkoper geworden, maar in de kern printen we nog steeds naar hetzelfde platte papier, ook al zijn de afdrukken nu standaard in FC. Printen doe je thuis weerzijdig op een 6-kleuren inkjet van nog geen 100 euro. Die apparaten zijn zo goedkoop dat je beter een nieuwe printer kunt kopen als de toners op zijn dan toners vervangen (10 ml inkt voor 32,95 euro!). Nog een paar jaar en een 3D-printer kost net zo weinig als een inkjet nu. Zouden de 3D-’toners’ tegen die tijd ook zo buitenproportioneel duur zijn als die 2D nu?

Mensenwerk

We weten het: ondanks de verregaande automatisering blijven mensen nodig die de teksten schrijven, de foto’s schieten en al die artikelen opmaken. Met andere woorden: het blijft mensenwerk, hoewel het benodigd aantal daarvan de laatste jaren wel schrikbarend afneemt. Had je ooit voor het produceren van een tijdschrift 10 redacteuren, 6 vormgevers, een art director, een zetter en een lithograaf nodig, dan wordt datzelfde tijdschrift nu gemaakt door 3 zwervende redacteuren en 1 vormgever thuis. Wel lekker goedkoop, maar worden de tijdschriften er beter op?
Jan Ris

Lijkt het boek je wat? Bestel het bij de uitgever, bij een online boekhandel of bij je aardige boekwinkelier om de hoek.