Het boek van de maand is het Handboek Digitale Video van Bert Venema. Deze maand geven we wat voorproefjes uit het boek. Dit is deel 2 uit hoofdstuk 4, over het kiezen van de juiste camera. In dit deel komen de verschillen tussen een videocamera en een digitale fotocamera aan de orde. Het eerste deel uit dit hoofdstuk vind je HIER. (H.F.)
Videocamera versus digitale fotocamera
Een videocamera is niet hetzelfde als een digitale fotocamera. De eerste modellen van de digital single-lens reflexcamera (DSLR) en systeemcamera’s waren nog primair gericht op het maken van hoogwaardige digitale foto’s. Maar videocamera’s en digitale fotocamera’s komen steeds dichter bij elkaar als gaat om hun mogelijkheden. Met een videocamera zijn ook foto’s te maken en met een digitale fotocamera kunnen video’s in high definition worden gemaakt. De vraag is dus: koop ik een digitale fotocamera met videofuncties of toch een videocamera? En welke dan?
De digitale fotocamera
Met de eerste compacte digitale fotocamera’s was het eenvoudig om een korte videoclip op te nemen. De videokwaliteit van de eerste camera’s kwam echter niet in de buurt van SD-video’s. De filmpjes deden het goed op internet en in presentaties, maar waren verder niet echt bruikbaar voor digitale videobewerking. Hedendaagse compactcamera’s kunnen wel in full HD filmen en ook met een hogere framerate, tot wel 25 fps en hoger. Met de komst van betere beeldsensoren werden ook digitale fotocamera’s kwalitatief beter. De voorkeur ligt natuurlijk bij een professionele digitale camera met een full-framesensor (35 mm). Maar ook met de goedkopere digitale camera’s met kleinere beeldsensoren kunnen zeer hoogwaardige resultaten worden bereikt. Een groot voordeel bij het videofilmen met een spiegelreflexcamera (DSLR) of systeemcamera is dat het objectief verwisseld kan worden, zodat verschillende beeldhoeken mogelijk zijn en de scherptediepte beter is in te stellen dan bij consumentenvideocamera’s.
Het voordeel van videofilmen met een digitale fotocamera is dat er voor zowel het maken van hogeresolutiefoto’s als het opnemen van HD-video slechts één toestel nodig is. Dat geldt andersom ook voor videocamera’s die naast video ook foto’s in HD kunnen vastleggen. Maar het zijn vooral de creatieve mogelijkheden die een digitale fotocamera populair maken.
De verschillen tussen een videocamera en fotocamera
Het kunnen verwisselen van het objectief maakt de digitale fotocamera een interessant alternatief voor de videocamera. Een verwisselbaar objectief geeft de gebruiker flexibiliteit met betrekking tot de beeldhoek, de compositie en de scherptediepte. Een teleobjectief geeft meer zoom en – in combinatie met een grotere diafragmaopening – minder scherptediepte. Een kortere brandpuntsafstand (groothoek) geeft minder beelduitsnede, maar een grotere scherptediepte. Ter vergelijking: de groothoekwerking van videocameraobjectieven is vaak beperkt. Dit kan worden opgelost door een groothoek- of teleconverter te plaatsen. Bij digitale fotocamera’s speelt dat probleem door de verwisselbare objectieven minder.
Wat een digitale fotocamera verder aantrekkelijk maakt om videofilms mee op te nemen is de mogelijkheid om filters en converters te gebruiken. Filters bieden mooie kleureffecten, polarisatie-effecten en kleurverloop. Video-opnamen gemaakt met een fisheyelens, macrolens of teleobjectief geven zeer fraaie resultaten. Verder is met een digitale fotocamera de ISO-waarde in te stellen, waarmee naast de lichtgevoeligheid ook de scherptediepte kan worden beïnvloed.
Fotocamera’s hebben veel overeenkomsten met een videocamera, maar er zijn ook een paar opvallende verschillen. Het concept van de digitale fotocamera is totaal anders dan bij een videocamera. Kijk vooral eens naar het ontwerp van beide apparaten. De bouw van de digitale fotocamera bemoeilijkt het maken van video-opnamen. Omgekeerd geldt dat ook voor videocamera’s; die zijn niet gebouwd om foto’s mee te maken. Een zoomobjectief bij een digitale fotocamera is bijvoorbeeld beter in staat om het onderwerp los te maken van de achtergrond. Een videocamera is zo ontwikkeld dat de scherptediepte van voor tot achter veelal scherp blijft. De twee camera’s leveren dus verschillende soorten beelden op. Daarmee komen we direct uit op een ander verschil: het objectief van een digitale fotocamera kan minder geleidelijk in- en uitgezoomd worden. Inzoomen gebeurt immers met de hand. Een motorzoom op een videocamera kan veel geleidelijker op een onderwerp inzoomen, wat een rustiger beeld oplevert. Gemotoriseerde objectieven voor spiegelreflex- en systeemcamera’s in het consumentensegment komen vrij weinig voor of zijn vrij kostbaar. Er bestaan wel hulpmiddelen om dit probleem op te vangen, zoals de zogeheten focusring.
Ook is de beeldsensor van een digitale fotocamera doorgaans groter dan de sensor in een videocamera. Een grotere sensor heeft een kleinere scherptediepte. Daarnaast hebt u minder last van ruis en is het beeld vaak scherper. Voorts wordt bij fotocamera’s voor de scheiding en registratie van de RGB-kleuren gebruikgemaakt van verschillende sensorlagen of van kleine kleurscheidende lenzen die voor de prisma’s zijn geplaatst. Bij een videocamera worden kleuren vaak afzonderlijk door drie beeldsensoren verwerkt.
Ten slotte kan op een videocamera met een lcd-scherm of een zoeker meestal goed gevolgd worden wat er gefilmd wordt. Bij een digitale fotocamera kan vaak niet via de zoeker worden gefilmd en moet dit via een kleine omweg. Hiervoor maakt u gebruik van de live view-functie op het lcd-scherm. Daarbij wordt de spiegel tijdens het filmen weggeklapt. Er zijn ook camera’s met een halfdoorlatende spiegel, zodat het beeld direct is te volgen via de elektronische zoeker.
Beperkingen digitale fotocamera bij video-opnamen
Toch zijn er diverse beperkingen bij een digitale fotocamera met betrekking tot video opnemen. Ten eerste ontbreekt de tijdcode, zodat het opzoeken van clips en framenauwkeurige montage in de nabewerking lastiger wordt. Daarnaast is het geluid van een digitale fotocamera niet optimaal. Verder ontbreken meerdere in- en uitgangen om bepaalde externe apparaten aan te sluiten. En niet onbelangrijk: een videocamera ligt prettiger in de hand. Dit geldt niet alleen voor de body, maar ook voor de lenzen die op de camera zijn geplaatst. Om een DSLR- of systeemcamera meer wendbaarheid en bewegingsgemak te geven is een rig eigenlijk noodzakelijk. Een rig is een combinatie van een instel-, steun- en bevestigingsrail met handgrepen, waardoor de DSLR-camera beter hanteerbaar wordt om mee te filmen. Om dat allemaal op een fotocamera te schroeven, wordt bij elkaar wel een hele installatie. Vaak volstaat een goed statief ook om geen storende bewegingen te maken. In veel gevallen kost het instellen van een digitale fotocamera meestal meer tijd dan bij een videocamera.
Een ander punt van aandacht is de autofocus, die werkt vaak net iets sneller bij een videocamera dan bij een digitale fotocamera. Dat is ook wel logisch, want de objectieven van een digitale fotocamera zijn doorgaans zwaarder. En ook niet alle objectieven zijn geschikt voor autofocus. Je zou bij deze camera’s bijna al een focus puller of een mechanische focusassistent nodig hebben om de opnamen goed scherp te houden.
Hans Frederiks is journalist en fotograaf en hoofdredacteur van blog.computercreatief.nl. Hij schrijft over ontwikkelingen op het gebied van computers, van vormgeving op het web en print, en fotografeert al zijn hele leven lang. Zijn specialisaties zijn panorama’s, landschappen en podiumfotografie. Zijn blog vind je HIER, zijn boeken vind je HIER.
