We hebben er wel eens eerder aandacht aan besteed: cleaners zoals bijvoorbeeld het roemruchte CCleaner. Zeker gebruikers van Windows 10 moeten er verre van blijven!
Feitelijk onderhoudt ieder modern besturingssysteem zichzelf. Tools om RAM (werkgeheugen) te optimaliseren tijdens het gebruik van uw computer zijn nagenoeg zinloos. Zo gebruikt een modern OS simpelweg zoveel mogelijk van het beschikbare werkgeheugen. Je zult dus zien dat het vaak flink gevuld is. Maar dat is geen teken van inefficiëntie, integendeel! Door zoveel mogelijk data in het werkgeheugen te plaatsen is deze direct beschikbaar. Mocht datzelfde RAM ineens nodig zijn voor het functioneren van een programma (als u bijvoorbeeld een heel grote afbeelding in Photoshop of iets dergelijks opent), dan wordt er dynamisch en volledig transparant voor jou als gebruiker werkgeheugen daarvoor vrij gemaakt. Het krampachtig ‘opschonen’ van RAM is dus totale onzin. En kan zelfs tot een tragere of instabiele computer leiden. Ook veel andere opschoningstaken leiden vaak tot meer problemen dan ze pretenderen op te lossen.
Zinloos
Het is niet voor niets dat we weer eens aandacht besteden aan het fenomeen opschonings- en optimalisatietools. Ze zijn en blijven onuitroeibaar. Wellicht hadden ze in het grijze verleden (lees: Windows XP en eerder) soms(!) een beperkt nut, sinds eigenlijk Windows Vista allang niet meer. Voor op Linux en Unix gebaseerde systemen (waaronder macOS) waren ze eigenlijk altijd al zinloos. Windowsgebruikers moeten sowieso extra voorzichtig zijn met dit soort ‘hulpmiddelen’. Dit besturingssysteem bevat namelijk een uniek onderdeel dat min of meer de kern van ’t besturingssysteem vormt: het register. Veel cleaners pretenderen dat zij dit register op kunnen schonen, fouten eruit halen en daardoor het systeem sneller kunnen laten draaien. Bedenk daarbij ten eerste dat eventuele overgebleven registerwaarden van oude en allang niet meer geïnstalleerde software nauwelijks tot geen invloed heeft op de snelheid van uw systeem. En ook dat Windows zelf slim genoeg is om te zien of er iets niet deugt. In het állerergste geval leidt dat tot een foutmelding. En raakt het register onherstelbaar beschadigd: zelfs dan is er (meestal) nog geen man overboord: er zijn reservekopieën achter de hand die live teruggezet worden.
Het hoofdvenster van de (Duitse versie van) CCleaner. Als je goed kijkt zie je dat veel functies gewoon allang in het besturingssysteem ingebouwd zijn! Laat die cleaners dus lekker voor wat ze zijn. (Bron afbeelding: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:CCleaner.png)Andere veiligheidsmaatregelen
Als het echt helemaal mis is met het register, helpt een cleaner ook niet meer. Het is dan tijd om ofwel een diepe duik in het register te nemen of je verlies slikken en Windows opnieuw installeren. Of simpelweg een systeemreparatie-actie uitvoeren zoals dat tegenwoordig in Windows 10 kan. Daarbij wordt Windows opnieuw geïnstalleerd, maar dan wel met behoud van al je gegevens. En de kans dat het register zodanig beschadigd dat je systeem het echt niet meer doet is weliswaar aanwezig, maar ook weer niet bijster groot. Desondanks is het wel dé zwakke plek van Windows. Daarom is het niet onverstandig om met enige regelmaat een image te trekken van de systeemschijf. Mocht het dan ooit eens dramatisch mis gaan, dan is het terugzetten van een image een heel stuk betrouwbaarder (en vaak zelfs sneller) dan het uitvoeren van een cleaner die dingen op je systeem uithaalt waar je nauwelijks tot geen zicht op hebt. Zorg verder ook voor een goede back-up van je documenten. Bewaar deze bij voorkeur niet op een computer zelf (en zeker niet op een laptop waarmee je vaak buiten de deur bent), maar op een NAS. Deze apparaten zijn tegenwoordig goed betaalbaar, net als de harde schijven die erin moeten. Gaat er iets gruwelijk mis met je computer, dan ben je in ieder geval je gegevens niet kwijt. Back-ups en images zijn dé reddende engelen in geval van nood!
Vermijden dus, die cleaners
Vermijd in dat opzicht dus her en der aangeboden cleaner- en optimalisatietools. Ze richten meer kwaad dan goed aan. En negeer altijd meldingen op websites die out of the blue melden dat er iets mis is met de integriteit van je systeem en de zaak opgeschoond moet worden. Dat zijn zonder uitzondering nepmeldingen: je kunt dit soort zaken niet vanuit je browser checken!
Ronald Smit kan dankzij een combinatie van een elektronica- en een journalistieke opleiding (afstudeerrichting radio en nieuwe media) technische zaken op een heldere en eenvoudige manier uitleggen. Zijn jarenlange schrijfervaring voor onder meer Computer Idee geeft u al snel de ‘aha-erlebnis’ waar u wellicht al zo lang naar op zoek was. En wordt het dan toch allemaal wat ingewikkeld, dan loodst hij de lezer snel en zeker langs eventuele barrières en valkuilen. De boeken van Ronald vind je hier.
Helemaal mee ééns.
Helemaal oneens, gebruik het al jaren en opschonen van het register heeft mij (en vele andere waar ik het gebruik) nog nooit problemen gegeven, en 300 fouten uit register verwijderen laat je pc wel degelijk sneller opstarten.
Hij zal mogelijk sneller opstarten, maar de veiligheidsrisico’s zijn groot. Windows is prima in staat tot het zelf onderhouden van ’t register. Bovendien geldt maar al te vaak dat wat een cleaner als een fout ziet, in feite helemaal geen fout is. Sommige cleaners injecteren ook meteen nog vage tools en – in het ergste geval – malware op een systeem. Vroeger in de tijd van XP waren cleaners soms nuttig, die tijd is echt voorbij.