Het verscherpen van een digitale foto is eigenlijk altijd nodig. Misschien zeg je: bij mijn foto’s niet hoor! Mijn foto’s zijn scherp, want ik heb goed scherpgesteld en het juiste diafragma en een korte sluitertijd gekozen. Mijn foto’s zijn scherp.
Dat klopt allemaal, maar toch heb je om de foto écht scherp te maken, om de details te laten spreken, wat verscherping nodig. In een korte serie van blogposts gaan we kijken hoe je verscherpen in Lightroom toepast. Het tweede deel uit deze serie vind je HIER, het derde deel HIER.
Eerst even een misverstand uit de weg ruimen: een foto die onscherp is, door verkeerd scherpstellen of door een te lange sluitertijd krijg je met de verscherpingsgereedschappen in Lightroom niet meer scherp. Misschien kun je er een beetje onscherpte mee maskeren, maar echt scherp wordt de foto nooit.
Waarom zijn die verscherpingsgereedschappen er dan? Die zijn er om de onscherpte die ontstaat door de manier waarop een digitale foto door de sensor van de camera wordt vastgelegd te verhelpen. Een digitale foto wordt opgebouwd uit een patroon, door een mozaïek van rode, groen en blauwe pixels weer te combineren tot een beeld (demosaicing heet dat. Hier kun je er meer over lezen).
Tijdens dat proces van ontmozaïeken ontstaat wat onscherpte in de foto en die onscherpte moet worden hersteld. Bij een JPEG die uit je camera komt is dat door de software in de camera al voor je gedaan, bij een RAW-bestand is dat niet het geval. Een RAW-bestand wordt in Lightroom tijdens het importeren daarom altijd al een beetje verscherpt, ook al heb je daar zelf niets voor ingesteld.
LET OP! • Verschillende soorten verscherping De scherpte die je aanbrengt bij het importeren heet in het Engels Capture Sharpening, het is de verscherping die na de opname altijd moet worden toegepast. Daarnaast heb je Creative Sharpening, de verscherping die je zelf toepast op een foto omdat die foto een specifieke manier van verscherpen nodig heeft. Als laatste is er Output Sharpening, de verscherping die nodig is bij het exporteren van een foto om die geschikt te maken voor een beeldscherm of voor print of druk.
De gereedschappen voor de verscherping vind je in Lightroom in het deelvenster Details. In dat deelvenster zitten de gereedschappen voor het verscherpen én voor de ruisonderdrukking, want de ruis in de foto ook invloed heeft op de scherpte van de foto. Daarover een andere keer.
De verschillende gereedschappen voor verscherping
Zoals gezegd: bij het importeren van een RAW-bestand zal Lightroom middels een standaardinstelling altijd al wat verscherping toepassen. Vergelijk maar wat Lightroom tijdens het importeren van de foto met een JPEG en met een RAW-bestand doet. Bij de JPEG staat de verscherping bij Hoeveel op 0, bij een RAWbestand staat Hoeveel op 25, de Straal op 1.0, de Details op 25 en het Masker op 0. Bij een JPEG staat Hoeveel op 0 omdat er in bijna alle gevallen al verscherping is toegepast in de camera en meer verscherping is zeker in eerste instantie niet nodig.
Er zijn dus vier verschillende gereedschappen waarmee je de scherpte kunt beïnvloeden! Vier! Bij Hoeveel en Details kun je nog enigszins bedenken hoe die werken: als je Hoeveel en Details verhoogt, krijg je meer scherpte en meer details, maar wat doen Straal en Masker? En waarom deze instellingen als standaard bij het importeren en zijn dit de ideale instellingen voor de geïmporteerde foto?
Voorinstellingen
Grof gezegd zijn er er twee soorten foto’s die op twee verschillende manier verscherpt moeten worden: foto’s met veel details, waarbij de details belangrijk zijn en dus scherp moeten zijn en foto’s met niet zoveel details waarbij je slechts een deel van de foto wilt verscherpen. In de standaard Voorinstellingen van Lightroom in het venster Voorinstellingen heeft Lightroom voor die twee verschillende soorten foto’s al een Voorinstelling voor het verscherpen gemaakt. Bij het onderdeel Lightroom-voorinstellingen algemeen vind je Verscherpen-gezichten en Verscherpen-landschappen. Bij het verscherpen van een portret wil je niet dat de poriën in de huid verscherpt worden tot kraters, je wilt in het portret dat de ogen spreken en niet de huid. Bij een landschap wil je dat de vele details in een landschap verscherpt worden, twee verschillende manieren van verscherpen.
Wat nu te doen na het importeren van foto’s? Als je om te beginnen met deze twee Capture Sharpening-instellingen aan het werk gaat, ben je al verstandig met verscherpen bezig.
En wat die Hoeveelheid, Straal, Details en Masker precies doen? Vergelijk eerst maar eens wat Lightroom zelf heeft ingesteld bij Verscherpen-gezichten en Verscherpen-landschappen. In een volgende blogpost gaan we dieper in op de verschillende mogelijkheden.
Wil je meer tips en trucs met en over Lightroom lezen? Je vindt ze op de Tips en trucs voor Lightroom-pagina van dit blog.
Wil je meer over Lightroom Classic leren? Van Pieter Dhaeze en Hans Frederiks is de 3de editie van Ontdek Lightroom Classic verschenen. Deze nieuwe editie is bijgewerkt tot en met Lightroom versie 10. Leer alles over het werken met profielen, het automatiseren van de import van je foto’s, hoe je met Color Grading aan het werk gaat en nog veel meer. En – als geschreven woorden tekort schieten – worden de mogelijkheden van Lightroom Classic je duidelijk gemaakt aan de hand van allerlei filmpjes.
Hans Frederiks is journalist en fotograaf en hoofdredacteur van blog.computercreatief.nl. Hij schrijft over ontwikkelingen op het gebied van computers, van vormgeving op het web en print, en fotografeert al zijn hele leven lang. Zijn specialisaties zijn panorama’s, landschappen en podiumfotografie. Zijn blog vind je HIER, zijn boeken vind je HIER.
