Kunstmatige intelligentie breekt door...

Er is even geen ontkomen aan, kunstmatige intelligentie is hot in ’t nieuws de laatste tijd. ChatGPT, Bard en anderen. Kortom: kunstmatige intelligentie breekt door…

De afgelopen jaren zijn bijzondere sprongen vooruit geboekt op het vlak van kunstmatige intelligentie, vaak beter bekend onder de naam Artificial Intelligence ofwel AI. Ten eerste werpt dat de vraag op wat AI nou eigenlijk is. Vaak gaat het om een (veel) meer geavanceerde vorm van machine learning. Als er echt sprake zou zijn van intelligentie moet je daar eigenlijk ook een vorm van zelfbewustzijn voor vast kunnen stellen (al is dat een meer filosofische discussie). Maar zelfs aan die voorwaarde leek vorig jaar even voldaan. Althans, dat beweerde inmiddels voormalig Google-medewerker Blake Lemoine over het interne AI-systeem LaMDA. Heeft de goede man z’n baan gekost, want het betrof hier een intern project waarover niet met de buitenwereld gesproken had mogen worden. Tja, die vervelende kleine lettertjes van het arbeidscontract. Naar ’t schijnt heeft ook LaMDA er het leven bij gelaten. Google ontkent trouwens in alle toonaarden dat het systeem enige vorm van zelfbewustheid had.

ChatGPT denkt met u mee

Van meer recente aard is ChatGPT: die tool die je met een vraag of korte omschrijving desgewenst een compleet artikel in keurig leesbaar Engels of Nederlands aanlevert. De nachtmerrie ook inmiddels van veel docenten. Want voor studenten en scholieren is het makkelijker dan ooit om even snel een betrouwbaar ogend epistel af te leveren zonder ook maar enige kennis van zaken over de materie te hebben. Een enkeling weet het allemaal nog overtuigender te brengen door een 3D-printer als kunstmatige hand te gebruiken die gewoon alles in een menselijk handschrift op papier schrijft.

Totaal nieuwe manier van zoeken

Wat een systeem als ChatGPT in eerste instantie vooral zal gaan veranderen, is echter de manier waarop we online informatie zoeken. In plaats van het traditionele zoeken op keywords in Google, stel je nu gewoon een vraag via normaal taalgebruik. Daarbij krijg je een coherent antwoord in al even normaal taalgebruik. Als je dat een beetje handig programmeert, kun je hiermee ook meteen fake nieuws en onzinnige samenzweringstheorieën uitsluiten. Google ziet de bui inmiddels hangen en presenteerde deze week z’n eigen tegenhanger van ChatGPT, Bard. Het moet binnen enkele weken voor het grote publiek als bèta beschikbaar komen. En daar waar het ChatGPT-project een meer onderzoekend karakter heeft, wil Google het huiseigen Bard al snel in gaan zetten als onderdeel van Google.com inzetten. Waarmee dan de trend naar de toekomst is ingezet.

Wanneer komt dat zelfbewustzijn?

Komen we toch weer even op dat filosofische aspect terecht. Zowel ChatGPT als Bard hebben voor zover bekend en de regels der logica geen enkele vorm van zelfbewustzijn. Het is simpelweg software die getraind is met een gigantische hoeveelheid data, waaruit het zinnige antwoorden destilleert. Dat is wat erg kort door de bocht en bagatelliseert de mijlpaal die beide systemen bereikt hebben. Maar: als we nou eens verder denken… Wanneer komen de opvolgers van deze AI-slimmerds uit? De kans is simpelweg levensgroot dat de vraag of een systeem zelfbewustzijn krijgt er niet eentje van ‘of’ maar ‘wanneer’ is. Op het moment dat zelfbewustzijn een rol zou gaan spelen, komen er vanzelfsprekend een hele hoop ethische vragen om de hoek kijken. Maar ook dé hamvraag: kunnen we zo’n systeem onder controle houden?

En dan…?

In principe geef je een AI-systeem met zelfbewustzijn liefst toegang tot het complete internet. Het kan dan zelf informatie vergaren en conclusies trekken. Maar dan moet het wel geleerd worden om feiten van fictie te onderscheiden bijvoorbeeld. Zelfs dan ontkom je nooit aan het feit dat zo’n systeem ook voorkeuren voor dingen gaat ontwikkelen. Deels is dat wiskundig te beredeneren, maar deels zal de werking van het geheel op een zeker moment ook niet tot nauwelijks meer te volgen zijn. Voeg de kwantumcomputer toe als extra pion in het spel. Nu staan ze nog in de kinderschoenen, maar zelfs die allereerste generatie experimentele computers lossen vraagstukken in seconden op waar een reguliere computer decennia of meer over doet. Lijkt bij uitstek een geschikte kandidaat voor AI. Maar gaan ‘we’ dat onder controle houden?

Of wordt straks het complete web een vorm van een immer doorgroeiend brein dat de biologische mens lang gaat overleven? Ach, als het een paar gerobotiseerde fabrieken voor chips, transportmiddelen enzovoort controleert kan het zichzelf prima verzorgen en uitbouwen, geen mens voor nodig. En wat let het om zichzelf in een ruimteschip in te bouwen en op zoek te gaan naar een betere toekomst als onze zon ermee ophoudt, ooit?

AI-revolutie

Klinkt dat allemaal als science fiction? De tijd zal het leren. Maar de kans dat SF werkelijkheid wordt is groter dan ooit. Of jij en ik het mee gaan maken? Die kans is fifty-fifty. Maar wat wel vrijwel zeker is, is dat er na de industriële revolutie en de automatiseringsrevolutie een nieuwe revolutie op springen staat: die van de AI. En net als voorgaande revoluties zal die een enorme invloed op de mensheid gaan hebben. Misschien zelfs wel meer dan alle voorgaande. Voorlopig bevinden we ons in de allerprilste fase van deze revolutie, vergelijkbaar met die oervorm van stoompompen. Maar het kan ineens snel gaan, hebben we geleerd. Als de geest eenmaal uit de fles is…

Meer weten over AI? Lees dan zeker het boek The Art of AI van Laurens Vreekamp. The Art of AI is dé praktische en toegankelijke introductie in machine learning en kunstmatige intelligentie. Het legt je alles uit over AI, zonder dat je daar programmeerkennis voor nodig hebt. Je leert wat je er allemaal mee kunt, maar ook wat de valkuilen zijn. Het boek biedt een overzicht en uitleg van meer dan zeventig applicaties die je assisteren bij de verschillende fasen van creatieve producties. Het bevat twaalf interviews met AI-pioniers uit de creatieve industrie, waaronder Nadia Piet (Head of Creative Technology bij DEPT) en industrieel ontwerper Dasha Simons (AI & AI ethics, IBM).

Op dit blog verscheen eerder een interview met Laurens Vreekamp, de auteur van The Art of AI: ‘AI begint bij mensen en eindigt bij mensen’. We schrijven op dit blog regelmatig over AI. HIER vind je alle artikelen over dit onderwerp.

BESTEL HIER THE ART OF AI

Ronald Smit

Ronald Smit kan dankzij een combinatie van een elektronica- en een journalistieke opleiding (afstudeerrichting radio en nieuwe media) technische zaken op een heldere en eenvoudige manier uitleggen. Zijn jarenlange schrijfervaring voor onder meer Computer Idee geeft u al snel de ‘aha-erlebnis’ waar u wellicht al zo lang naar op zoek was. En wordt het dan toch allemaal wat ingewikkeld, dan loodst hij de lezer snel en zeker langs eventuele barrières en valkuilen. De boeken van Ronald vind je hier.