Bovenstaand portret van George Burggraaff:
Foto © William Hoogteyling.

Voor het boek ‘Tips en Trucs voor de digitale spiegelreflexcamera’ interviewde ik vier verschillende fotografen, ieder met zijn eigen specialiteit. Dit interview – uit 2009 – is met George Burggraaff, over zijn specialiteit landschapsfotografie.

Landschapsfotograaf George Burggraaff is auteur van bijna vijftig boeken met als centraal thema het Nederlandse landschap. Hij fotografeert al vanaf zijn jeugd en versleet vele middenformaatcamera’s (6 x4,5 cm). Inmiddels fotografeert hij al weer jaren digitaal en heeft al in geen jaren meer een donkere kamer gezien. Zijn inspiratie ligt bij wijze van spreken voor de deur: Burggraaff woont in de Betuwe aan de Linge. Je hoeft maar naar buiten te stappen en je staat in het Hollandse landschap…

Hoe ben je begonnen?
‘Ik woonde eerst in de stad en daar fotografeerde ik ook mensen. Toen ik hier in de Betuwe ben gaan wonen ben ik meer het wijdse landschap en luchten gaan fotograferen. Ik zit hier midden tussen de boeren en was onder andere gespecialiseerd in de agrarische fotografie, de laatste jaren doe ik wat meer toerisme en landschapsfotografie. Ik heb altijd op 4,5x6cm gewerkt, met Rolleiflexen, Pentaxen en Mamya’s; dat soort camera’s versleet ik echt. Ik begon in 2001 met digitaal met een Nikon D1x, voor het maken van de foto’s voor Capitool reisgidsen. Hoewel de resolutie van deze camera nog niet groot was, moest dat daar mee kunnen. Ik ben uiteindelijk helemaal overgestapt op digitaal. Ik zit nu achter de computer zoals ik vroeger in de doka zat. Ik heb al in 10 jaar geen donkere kamerwerk gedaan, ik kan nu dingen doen die ik nooit kon doen met analoog. Een paar weken geleden heb ik bijvoorbeeld een foto afgeleverd van 7 x 4 meter en ergens anders een foto van 12 meter breed, allemaal mogelijk dankzij digitaal.’

Ben je anders gaan fotograferen door digitaal te gaan werken?
‘Ik zeg altijd van niet, maar dat is natuurlijk onzin. Ik denk dat ik sowieso de helft meer schiet vergeleken met vroeger. Afgelopen jaar zat ik op 20.000 foto’s, daarvoor van 15.000, op film schoot ik zo’n 10.000 dia’s per jaar. Ik fotografeer met een kleinbeeldcamera wel anders dan met een 4,5×6 camera. Ik schoot altijd wel al uit de hand, met prismazoeker op de camera, dus dat is niet veranderd. Als je op film schiet, ben je wel wat zorgvuldiger denk ik. Maar nu schiet je sneller en eerlijk gezegd vind ik het heerlijk om zo te werken. Ik geef workshops aan studenten en ik heb daar altijd gezegd: automaten, die zijn voor amateurs, je moet weten hoe je moet werken, sluitertijd en diafragma, die moet je allemaal handmatig instellen. Toen ben ik gaan werken met mijn Nikons, en die hebben een fantastische lichtmeting: als je die op automaat zet, heb je bijna altijd een goede belichting. Nu werk ik altijd op automaat tot en met de ISO-waarde aan toe en dat gaat bijna altijd goed. Ik ga nooit meer naar de manualstand. Maar… dat kan alleen als je weet wat je doet, je moet zelf kunnen ingrijpen, als het niet goed gaat. Als je niet goed weet wat je doet, dan is dat gevaarlijk. Een ander ding is dat je net zo geconcentreerd moet blijven als anders. Het blijft zoeken naar mooi beeld, naar mooie verhoudingen, naar mooi licht. In die zin is er natuurlijk niets veranderd. Het gaat uiteindelijk om het zien van het beeld. Wat ik overigens van digitale fotografie het meest verrassend vond, is dat je met weinig licht nog zoveel kunt zien.’

Wat is de uitrusting die een landschapsfotograaf nodig heeft?
‘Als je alle geld van de wereld hebt: de Nikon D3x, waarvan wordt gezegd dat het dé camera is voor landschapsfotografen. Ik heb nu een Nikon D3. Qua lenzen heb ik een 70-200mm en een 17-35mm. Ik liep altijd te sjouwen op vakantie met koffers en een paar jaar geleden had ik de 18-200mm gekocht van Nikon en dat vond ik een toverlens. Ik heb er wat boekjes mee gemaakt, bijvoorbeeld over de Achterhoek. Een camera met één lens, heerlijk. Maar eigenlijk was het geen echt goede lens. Hij loopt bijvoorbeeld dicht in de donkere partijen. Nu heb ik de 24-70mm, f2.8. Ik was er mee op vakantie en ik had de andere twee lenzen ook mee, maar ik heb die 24-70mm niet van de camera afgehaald. Ik kon er bijna alles mee maken. Het is ook goed om aan één lens te wennen. En ik gebruik trouwens zelden een echt statief. De hele wereld is vol met statieven. Ik heb ook altijd een zwarte zak gevuld met rijst bij me. Die rijstzak leg ik ergens neer en dan kan ik daarop een 300mm lens wel een seconde scherp houden.’

Waar gaat het uiteindelijk om bij het maken van een landschapsfoto?
‘Om licht! Kijk eens naar een schilderij van Rembrandt! Ga eens kijken waar het licht vandaan komt. Ik heb meegewerkt aan de Rembrandt-film van Jos Stelling. Daar heb ik maandenlang op de set gestaan, naast de camera en dan gingen we die schilderijen nabouwen, proberen hetzelfde licht te creëren. Dat is onmogelijk: Rembrandt de meester van het natuurlijke licht? Forget it! Uit de meest vreemde plekken komt er op zijn schilderijen licht vandaan. Dat hebben we uiteindelijk opgelost met spiegeltjes, reflectieschermen en dergelijke, maar daar heb ik wel geleerd het licht te zien. Wat doet licht, wat is licht, waar komt het vandaan? En door dit soort dingen, door te kijken waar het licht vandaan komt en wat het doet, leer je veel over licht. Wat doet licht in het landschap? Waar het meeste licht op valt, daar moet je – nou ja, niks moet – je onderwerp zoeken. En dan moet je proberen zo’n standpunt te vinden dat er een soort lijst van donkere delen omheen zit. Uiteindelijk gaat dat kijken automatisch.’
‘Ander voorbeeld. ‘s Winters fotografeer ik heel weinig. Ik fotografeer meestal als er blad aan de bomen zit. Maar in het voorjaar als de bloesem begint, dan moet ik het kijken weer leren. Dan moet ik weer in training. En als de pruimenbloesem komt – dat is de eerste bloesem aan de bomen – is het landschap nog kaal en dan moet ik naar buiten. In die eerste weken schiet ik veel, maar dat is nog niet goed. Na een paar weken wordt het weer beter. Ik moet dus ook elke keer weer wennen aan het kijken.’

‘Wil je goede foto’s van een landschap maken, dan moet je een landschap ook gaan voelen’

‘Een landschap heeft twee aspecten: het zien van het licht en het je laten verwonderen door het landschap. In bepaalde landen, zoals Oostenrijk of in de Dolomieten, is het prachtig en daar laat je je verwonderen door het landschap, maar het is heel moeilijk om er een goede foto van te maken. Wat je voor je ziet, is al vaak een spannend beeld met mooie lijnen, het is moeilijk om zelf – als fotograaf – nog iets aan dat landschap toe te voegen. Nederland daarentegen is een streep met een wolkenhemel erboven, het is makkelijker om daar als fotograaf iets aan toe te voegen, dan wanneer het beeld bij wijze van spreken al klaar is. Wil je goede foto’s van een landschap maken, dan moet je een landschap ook gaan voelen. Ik heb vrij veel streekboeken gemaakt. Als ik een nieuwe streek moet vastleggen, dan ga ik onvoorbereid het landschap in. Ik ga me niet inlezen, ik ga er heen en kijk een beetje of het licht goed is en vervolgens ga ik er rondkijken, zoeken naar mooie plekjes en plaatjes. Ik begin altijd met groothoek. En dan ben ik een aantal maanden met zo’n landschap bezig, op een gegeven moment ga ik close-up fotograferen en dan weet ik dat ik het landschap heb gecoverd. Als ik nog geen details – een stukje van een deur een boomwortel – gefotografeerd heb, dan weet ik dat ik er nog niet klaar mee ben.’

Je moet er wel zijn als het licht mooi is…
‘Ja nou! Fotograaf is een frustrerend beroep! Dan ben je op een plek waarvan je weet: dit is mooi en dan is het van dat grijze licht. Maar op een gegeven moment – aan het einde van de dag – gaat dat licht weg en dan wordt het ofwel heel mooi, ofwel het wordt helemaal niks. Een andere keer kan je doorgaan tot het donker is. Ik ben een nachtmens, je zult bij mij weinig zonsopgangen zien. Maar ik ga, als ik op pad ben, rustig tot een uur of tien door. Avondlicht is vaak zo bijzonder mooi en je kunt het beter sturen omdat je het ziet aankomen. ‘s Ochtend weet je nooit wat voor weer het zal zijn en wat voor licht het zal zijn. ‘s Avonds kun je het zien aankomen. Het uur van de dag is minder belangrijk dan het soort licht. Je kunt overdag zacht licht hebben en ‘s avonds ineens hard licht.’

En fotograferen in slecht weer?
‘De camera kan wel tegen slecht weer. Ik heb wel gehad dat ik in de regen liep te fotograferen en dat ik zelf zeiknat was. Kijk wat het licht doet. Soms heb je bij regen of donker weer dat er ineens een vleugje licht is. je bent dan beperkt. Slecht weer bestaat niet. Het is geen mooi weer, het is lekker weer. Als het mooi weer is is het vaak koud, noordenwind, blauw met mooie wolkjes erin, dat vind ik mooi weer en dat vinden de meeste mensen niet prettig. Ik ben geen mooi weer fotograaf, maar ik merk zeker als ik bepaalde projecten doe, dat ik teveel met mooi weer op pad ga. Dan kun je wel veel efficiënter werken. Als ik naar Friesland of Zeeland moet, en het is van dat halfbewolkte weer, dan loop je het risico dat je voor niets gaat. Bij mooi weer, helder weer, kan ik altijd terecht, maar het is niet het mooiste licht. Voor of na een bui is het het zo geweldig, het licht wat er dan is, of met een regenboog die plotseling ontstaat…’

Had je nog een laatste tip voor landschapsfotografen?
‘Het is belangrijk om je foto’s goed te archiveren, zodat je ze makkelijk kunt doorzoeken. Ik zet er tegenwoordig altijd gps-informatie bij. Ik heb zo’n gps-apparaatje van Nikon gekocht, niet te geloven zo handig! Informatie toevoegen aan de foto kost heel veel tijd. Provincie, land, regio plaatsnaam, adres, de coördinaten, de gps-gegevens, dat is absoluut nodig om foto’s te kunnen terug vinden en er in te kunnen zoeken. Ik deed dat altijd aan de hand van de atlas. Waar had ik gelopen, waar had ik gereden? Dat kostte enorm veel tijd. Met die gps-informatie gaat dat allemaal veel handiger: al bevond je je middenin een natuurgebied: je kunt precies terugvinden waar je stond. In mijn volgende camera moet het gewoon ingebouwd zitten en de software moet er dan meteen de straatnaam erbij zetten!’

De site van George Burggraaff:
www.georgefoto.nl

De volledige inhoud is © 2015 Computer Creatief / Hans Frederiks, tenzij anders aangegeven.