Toen Apple HEIF introduceerde in 2017, waren de reacties gemengd. Wéér een nieuw bestandsformaat? Inmiddels is duidelijk dat het HEIF-bestandsformaat de toekomst heeft.
HEIF staat voor High Efficiency Image File Format en is door de Moving Pictures Expert Group (MPEG) op de markt gebracht als dé opvolger van het inmiddels bejaarde jpg. Er zijn twee dingen aan het bestandsformaat die direct opvallen: de beeldkwaliteit en de (bescheiden) bestandsgrootte. De detaillering van een HEIF-afbeelding is beduidend beter dan die van jpg, de ‘blokkerige’ storingen van jpg kom je niet tegen. Verder geldt dat de uiteindelijke bestandsgrootte significant minder is dan een jpg van dezelfde afmetingen en min of meer vergelijkbare compressiewaarden. Last but not least ondersteunt HEIF meer resolutie qua kleur: 16 bits versus de 8 die jpg te bieden heeft. Al met al een uitstekende kandidaat voor opslag van foto’s in hoge kwaliteit, die bovendien ook nog eens meer foto’s op eenzelfde grootte geheugenkaart mogelijk maakt. Niet heel vreemd dus dat HEIF in vrij korte tijd behoorlijk populair is geworden. Het HEIF bestandsformaat stamt uit 2015, Apple introduceerde het in iOS11.
Breed inzetbaar
Waren het eerst alleen nog de apparaten van Apple (Mac’s, iPhones, iPad’s enzovoort) die met HEIF overweg konden, inmiddels heeft geen enkel zichzelf respecterend besturingssysteem er nog moeite mee. Ook Windows 10 ‘eet’ HEIF moeiteloos. Wat HEIF – naast de betere beeldkwaliteit – eveneens interessant maakt is hoe afbeeldingen bewerkt worden. Normaliter pas je een grafische afbeelding aan door deze te wijzigen om vervolgens de gewijzigde afbeelding onder een andere bestandsnaam op te slaan. Doe je dat niet en overschrijf je het origineel, dan ben je dat origineel voorgoed kwijt. Bij HEIF worden de bewerkingsopdrachten in de metagegevens van het bestand bewaard. Op het moment dat je de afbeelding opent, worden de wijzigingen opnieuw toegepast. Heeft als groot voordeel dat in een HEIF altijd het originele bestand aanwezig is. Dat kun je zelf heel snel nagaan door – als je een iPhone of iPad hebt – een HEIF-foto via de Foto-app te bewerken. Snijd hem maar eens uit en gooi er een filter overheen. Eenmaal bewaard, zie je de bewerkte foto op de filmrol. Toch kun je die bewerkte foto opnieuw openen en bewerken om vervolgens alle wijzigingen verwijderen, waarna je het origineel weer in handen hebt. Ideaal!
Is HEIF vergelijkbaar met RAW?
Ergens ontstaat – zo lijkt het – met HEIF ook een soort hybride vorm tussen een reguliere bitmap en een RAW-foto. Bij RAW-afbeeldingen wordt immers dezelfde truc toegepast. Verschil met RAW is dat en geen compressie is of dat de toegepaste compressie vele malen lager is en er nog meer beeldinformatie in zo’n ‘digitaal negatief’ verstopt zit. En er daardoor met RAW nog weer meer informatie terug te halen is. Plus dat het originele RAW-bestand volledig onaangetast blijft; de toegepaste bewerkingen worden in een apart bestandje bewaard door RAW-editors als Lightroom. Voor fotografen is dat een heilig goed, zij willen dat het origineel op geen enkele manier wordt aangetast. Zelfs niet als het alleen maar zou gaan om extra los toegevoegde bewerkingsopdrachten die niets doen met het beeld zelf. Bovendien kun je een RAW-bewerkingsinsructie bijna nooit overhevelen van de ene naar de andere RAW-editor: elke editor gebruikt z’n eigen methoden en eigen features. Dus nee: HEIF is geen vervanging voor RAW. Echter: voor heel veel mensen – en dan met name de thuisfotografen – zal HEIF alles zijn wat ze ooit nodig hebben. Het voordeel van de veel kleinere bestanden weegt dan ruimschoots op tegen de grote RAW-equivalenten. Wat dat betreft is het HEIF bestandsformaat ook precies op tijd verschenen: de megapixels rijzen de pan steeds verder uit, wat eigenlijk voor jpg niet meer te behapstukken is qua resulterende bestandsgrootte.
Canon
Ook Canon heeft dat inmiddels ontdekt. Hoewel het vooralsnog alleen in een van de dure camermodellen is geïmplementeerd, is de teerling geworpen. Vooralsnog ondersteunt Canon zowel HEIF als jpg, maar je zou als fotograaf wel gek zijn om je plaatjes nog in jpg te bewaren. Deels weer vanwege de veel mindere bestandsruimte die HEIF’jes innemen, alsmede de betere kwaliteit. Nu Canon overstag is, is de kans levensgroot dat ook andere grote cameramerken volgen. Enige ‘belemmering’ zou een beeldbestandsformaat van Google kunnen zijn met de naam WebP. Laten we echter hopen dat er niet een nieuwe ‘oorlog’ om bestandsformaten gaat ontstaan, daar is namelijk niemand bij gebaat. Vooralsnog lijkt HEIF gelukkig de meest logische kandidaat, ook omdat uit tests blijkt dat WebP toch een duidelijk mindere beeldkwaliteit haalt en meer geschikt is voor het web (vandaar ook de naam waarschijnlijk). Enig nadeel van HEIF (of HEIC zoals ‘t ook wel genoemd wordt) is dat het een bestandsformaat is dat volledig is dichtgetimmerd met patenten. Maar dat is jpg in feite ook, en als eindgebruiker heb je daar verder geen last van. De hard- of softwarefabrikant van de spullen die je gebruikt betaalt immers de licenties, die verwerkt zijn in een productprijs.
Bursts en animaties
HEIF kent nog wat aardigheden, zoals bijvoorbeeld de optie om sequenties van meerdere afbeeldingen in een bestand op te slaan, net als de aloude animated GIF’jes maar dan in een betere kwaliteit. Ook bursts (ofwel razendsnel achterelkaar genomen foto’s in één bestand zijn een optie. Dat komt omdat HEIF feitelijk een containerformaat is. En dat houdt weer in dat er in die ene bestandscontainer meerder bestanden aanwezig kunnen zijn. En als we het dan toch over animaties hebben: het broertje van HEIF wat betreft video is HEVC. Ook al zo’n hyper-efficiënt bestandsformaat dat slechts de helft van de bestandsruimte inneemt ten opzichte van video’s geschoten in mp4-formaat.
Duidelijke voordelen bij gebruik
In het dagelijks gebruik merk je duidelijk de voordelen van HEIF. Gebruikers van bijvoorbeeld een iPhone zullen merken dat hun foto’s veel minder ruimte innemen; ongeveer de helft van de oude jpg’s! Tegelijkertijd is de bit-diepte van de kleuren verhoogd van 8 naar 10 bits (de bit-diepte van de iPhone-camera). Een foto oogt daardoor realistischer en heeft meer ‘bandbreedte’. Dat uit zich bijvoorbeeld in hoge ademruimte van contrasten. Voor iets als de kleurbanden in luchten – soms duiken ze wel eens op in jpg’s – hoef je bij HEIF Op de iPhone in ieder geval niet bang te zijn. Veel bekende fotobewerkers – inclusief natuurlijk Photoshop – kunnen inmiddels overweg met HEIF. Bedenk ook dat HEIF niet door Apple is bedacht, maar alleen omarmd. Anderen die HEIF gebruiken, beschikken dus over dezelfde mogelijkheden en voordelen. Om HEIF verder te helpen naar een definitieve doorbraak is het trouwens wel zaak dat browsers het formaat ook gaan ondersteunen. Voor bouwers van websites met veel foto’s zal dat moment een verademing zijn vanwege de bespaarde bestandsruimte (en dus ook snellere overdracht van de plaatjes).
Het is moeilijk om hier echte voorbeelden van HEIF te laten zien. Browsers ondersteunen het bestandsformaat (nog) niet. We kunnen natuurlijk – zoals bovenaan dit artikel – een HEIF-foto converteren naar JPG, maar da’s natuurlijk volledig zinloos als het gaat om kwaliteitsvergelijking. Wellicht het best bruikbaar is omzetten naar PNG, alleen zijn die bestanden zo verschrikkelijk groot qua afmetingen. Goed, voor deze ene keer dan zo’n plaatje… Let op dat het laden even kan duren, de afbeelding is een dikke 23 MB groot:
Fotograferen met een smartphone was nog nooit zo makkelijk en kwalitatief goed als nu. In de begindagen van de smartphones was het toch vaak behelpen, om over de simpeler feature phones maar helemaal niet te spreken. In het boek Beter fotograferen met je smartphone van Hans Frederiks leer je alle ins en outs betreffende mobiel fotograferen. Haal meer uit je smartphone dan je ooit voor mogelijk had gehouden. Je leert ook verder te kijken dan de standaard camera-app van je toestel. Het is immers een smartphone, wat betekent dat er ook legio andere software voor handen is die betere en (of) unieke foto-mogelijkheden biedt.
Ronald Smit kan dankzij een combinatie van een elektronica- en een journalistieke opleiding (afstudeerrichting radio en nieuwe media) technische zaken op een heldere en eenvoudige manier uitleggen. Zijn jarenlange schrijfervaring voor onder meer Computer Idee geeft u al snel de ‘aha-erlebnis’ waar u wellicht al zo lang naar op zoek was. En wordt het dan toch allemaal wat ingewikkeld, dan loodst hij de lezer snel en zeker langs eventuele barrières en valkuilen. De boeken van Ronald vind je hier.
