Een fotoverzameling is vaak een rommeltje. Oude foto’s in een album of schoenendoos, digitale foto’s hier en daar op harde schijven en nog een stel ergens in de cloud bij Google of Apple. Zou het niet geweldig zijn om eindelijk al je foto’s georganiseerd, veilig, toegankelijk, vindbaar en deelbaar te hebben? Het boek Fotobeheer zonder stress is precies wat je nodig hebt om orde in die fotochaos aan te brengen. We spraken met de schrijver van het boek Adam Pratt over het belang van het organiseren van je volledige fotoverzameling. De foto’s uit die schoenendoos, de digitale foto’s op die harde schijven en ergens online omtoveren tot een doorzoekbare, complete fotoverzameling op volgorde, met alleen je mooiste foto’s. Orde scheppen in de fotochaos, daar gaat het bij Adam Pratt om.

Orde in de chaos

Bij het heen-en-weer-mailen over de zoomafspraak voor het interview bleken Adam en ik elkaar te kennen. Adam werkte 21 jaar bij Adobe en ging vaak mee op de persreizen van Adobe. Ik schrijf al jarenlang over Adobesoftware en maakte veel persreizen mee. Hij stuurde een foto uit zijn ongetwijfeld tiptop fotoverzameling en vroeg: ben jij dat daar, links op de foto? En ja, daar sta ik, op de Seine in Parijs. Ik neem op dat moment een foto van Adam.

Mijn fotoverzameling is niet zo georganiseerd als die van Adam, maar al mijn foto’s staan wel op datum in mijn Lightroombibliotheek. Ik keek in Photoshop in de File Info van de foto van Adam: 24 juni 2008. Ik keek in mijn Lightroombibliotheek en vond meteen de foto die ik toen van hem had genomen. Dat klinkt alsof ik mijn fotoverzameling helemaal op orde heb, maar als ik kijk wat Adam bedoelt met orde brengen in de fotochaos, ben ik er nog lang niet.

Toen Adam nog bij Adobe werkte was hij al bezig met het op orde brengen van zijn eigen fotoverzameling en dacht hij: er moeten veel meer mensen zijn die hun fotoverzameling willen ordenen. Hij begon het bedrijf Chaos to memories en werkt inmiddels met zeven mensen aan het uitzoeken en ordenen van fotoverzamelingen van klanten. En nu is er het boek Fotobeheer zonder stress waarin hij je leert om dat zelf te doen.

Curatie, het selecteren van je beste foto’s

Voor wie heb je het boek geschreven?
Adam Pratt: ‘Ik heb het geschreven voor mensen die om hun foto’s geven, die hun foto’s belangrijk vinden. Zowel de fysieke, analoge foto’s uit fotoalbums, geschoten op film en negatief en hun digitale foto’s. We hebben het in het boek over die analoge én digitale foto’s. Het gaat over het veiligstellen van je fotoverzameling en om die doorzoekbaar te maken. De lezer kan iemand zijn die het zelf wil gaan doen of die hulp zoekt bij een bedrijf om het voor elkaar te krijgen. Ook in Nederland zijn er bedrijven die dat voor je kunnen doen. Je kunt bijvoorbeeld iemand inhuren om je foto’s te scannen, als je zelf geen scanner hebt. Uit het boek weten ze dan wat de vereisten zijn voor die scans.’

Als je kijkt naar de foto’s die je in je leven hebt gemaakt, in de tijd van voor en na de digitale revolutie: dat is vaak een enorme hoeveelheid foto’s. Neem mijn eigen collectie: honderden 6×6 zwart-witnegatieven, afgedrukte kleurenfoto’s waarvan de negatieven ongetwijfeld niet meer te vinden zijn. Mijn digitale verzameling in Lightroom Classic en mijn foto’s die zijn opgeslagen in de cloud bij Google Foto’s… Het is een enorme taak om die georganiseerd te krijgen.
AP: ‘Vanochtend kreeg ik een email van een klant die ons een digitale fotoverzameling had gebracht van 600.000 foto’s. We hadden de verschillende foto’s vanuit allerlei verschillende media bij elkaar gebracht, we hadden de dubbele foto’s eruit gehaald en alles chronologisch achterelkaar gezet. Daarna hebben we een schatting gemaakt hoeveel het zou kosten om een gedetailleerde curatie – het maken van een selectie van de beste foto’s – en het taggen, het toevoegen van metadata met info over de foto’s, te doen. Hij zei toen: we stoppen hier, ik ga het zelf doen. Hij vond het te duur. Oké, geen probleem. Dat was een jaar geleden. Vanochtend kreeg ik dat mailtje van hem waarin hij schreef dat het project bij hem een jaar had stilgelegen. Hij had echt hulp nodig om die grote hoeveelheid foto’s geselecteerd te krijgen. Uiteindelijk gaat het erom alleen de goede foto’s te bewaren. Als je de boel eenmaal op volgorde hebt, dan is het niet meer moeilijk om het bij te houden, maar die eerste klus, het cureren, het selecteren van je beste foto’s, daar kun je als een berg tegenop zien. Bewaar de beste foto’s en verwijder de rest. Daar gaat het om.’

Wat wil je bewaren?

Het maken van een selectie blijft moeilijk. Wat voor verzameling wil je aanleggen? Van je mooiste foto’s? Van je familiefoto’s? Ik denk dat je familiefoto’s misschien het belangrijkste zijn. Ik nam gisteren met mijn mobiele telefoon zo’n veertig foto’s van mijn kleinkinderen in een draaimolen in Artis. Die wil ik niet allemaal bewaren!
AP: ‘Precies. Het cureren van je foto’s is misschien wel het moeilijkste wat er is. Maar je kunt het leren. Ik besteed er in mijn boek een uitgebreid hoofdstuk aan. Bij het selecteren gaat het erom wat belangrijk is voor jou! Wat wil jij doen met je foto’s: verschillende mensen hebben verschillende ideeën over een selectie. Een voorbeeld: tegenwoordig nemen mensen vaak foto’s van hun eten, thuis of in een restaurant. Misschien waren die een jaar geleden interessant, maar zijn ze dat nu nog? Je stuurde ze naar vrienden of zette ze op Instagram. Bewaren of weggooien? Wil je die foto’s van de draaimolen alle veertig bewaren? Eentje dan? Tien misschien?’

‘Je wordt er steeds beter in als je het zelf doet. Het is het beste als je begint met de oudste foto’s, de foto’s die analoog zijn geschoten. Daar zijn er veel minder van. Je schoot vroeger niet zomaar achterelkaar een heel filmpje vol. Je maakte in die tijd geen 300 of meer foto’s per dag, misschien maakte je 300 foto’s per jaar! Daarom kun je beter beginnen met de oude foto’s, met kleine plukjes foto’s die je dan uitzoekt en selecteert op de foto’s die je wilt bewaren. In de loop van die selecties word je steeds beter en kun je ook die grote hoeveelheid digitale foto’s aan.’

Het blijft een moeilijke keuze welke foto’s er moeten afvallen. Foto’s die je 10 jaar geleden niet mooi vond, kunnen ineens belangrijk zijn. En hoeveel foto’s van een jaar wil je bewaren? 400? 2000?
AP: ‘Misschien schiet je wel 25.000 of 30.000 foto’s per jaar. Ouders met kinderen, opa’s en oma’s met kleinkinderen, die maken voortdurend foto’s met hun smartphones. Het doel van de selectie is om daarvan de beste foto’s te bewaren. Dat voelt rustiger, je kunt er meer van genieten. Wie heeft er per jaar meer dan 2000 foto’s nodig? Een goede selectie van de foto’s is veel prettiger om door te kijken.’

Een probleem voor de gewone gebruiker zijn de oude bestanden die op rare schijven staan. Je had vroeger diskettes, zipdrives, syquest drives. Dat is voor een gewoon iemand bijna niet meer terug te halen. Hebben jullie dat soort apparaten nog?
AP: ‘We kunnen geen syquests meer lezen. We hadden laatst een klant die ons 100 diskettes stuurde. Ze kwamen uit een Sony Mavica. Dat was nog te doen, maar ging erg langzaam. Er zitten twee verschillende risico’s aan die oude digitale bestanden. Dat kan het opslagmedium waarop ze zijn weggeschreven. Misschien kun je ze niet meer lezen. En het kan het bestandsformaat zijn dat niet meer te ontcijferen is. We dachten altijd dat Cd’s het eeuwige leven hadden, maar ook die kun je soms helemaal niet meer lezen.’

Standaarden voor metadata en bestandsformaat

Dat geldt ook voor software. Je raadt Lightroom Classic aan om je foto’s in op te slaan en te catalogiseren. Een prima applicatie, maar uiteindelijk weet je ook niet wat er met Adobe gaat gebeuren en hoelang Lightroom blijft bestaan.
AP: ‘Dat is waar. We gebruiken Lightroom voor deze projecten, maar de grootste nadruk ligt op standaarden. Standaard bestandsformaten en standaard metadata. Dus zelfs als er iets gebeurt met Adobe, Photoshop of Lightroom denken we dat die standaard bestandsformaten de beste kans geven om toegang te houden tot die foto’s.’

En dat bestandsformaat is voor jou DNG?
AP: ‘Het gaat uiteindelijk om die standaarden voor het bestandsformaat en de metadata. Adobe Bridge is een applicatie die standaarden kan lezen. Maar Bridge heeft weer geen gezichtsherkenning, iets wat je in Lightroom uitgebreid kunt gebruiken. Gezichtsherkenning bespaart je heel veel werk. Er is veel gratis software zoals Apple Foto’s of Google Foto’s. Het probleem van die oplossingen is de metadata. Ze zijn allemaal heel goed in gezichtsherkenning, in het herkennen waar de foto’s genomen zijn en herkennen wat er op de foto staat. Maar al die informatie verdwijnt als je de foto uit die software haalt. Ik heb het gevoel dat mijn foto’s bij Google en Apple Foto’s worden gegijzeld. Zolang ze erin zitten is het prima, maar als het bedrijf verandert en je wilt een andere oplossing, is al die gezichts- of onderwerpherkenning verdwenen. Ik wil niet vastzitten aan zo’n oplossing. Dus wat mij betreft moet al die extra informatie in de bestanden zelf opgeslagen zitten, zoals je dat kunt doen in een DNG-bestand.’ 

Voor wie doe je al dat werk? Voor je nageslacht? Op dit moment vraag ik me af of mijn kinderen in mijn fotoverzameling geïnteresseerd zijn.
AP: ‘Misschien zijn ze daar nu nog niet in geïnteresseerd, maar als ze ouder worden waarschijnlijk wel. In jouw en hun leven gebeuren allerlei dingen. Er kan iemand overlijden, er was een heel leuke vakantie, iemand haalt een diploma, iemand gaat met pensioen enzovoort. Gebeurtenissen die op dit moment misschien niet belangrijk lijken, kunnen later wel belangrijk worden. Die herinneringen zijn belangrijk om ze voor je nageslacht te bewaren. En dan, als die kinderen van jou ouder zijn, willen ze die herinneringen terugzien. Dat kan alleen als je fotoverzameling op orde is.’

Wat is het eerste dat iemand moet doen als ze aan dit project beginnen?
AP: ‘Ik zeg altijd: er zijn geen shortcuts. Het is een flinke klus en die begint met het verzamelen van alle foto’s. De fysieke foto’s uit schoenendozen of albums, de foto’s uit de cloud of van je harde schijven. De eerste stap is altijd ze verzamelen en ze op één plek krijgen. Dan pas weet je hoe groot de klus is waaraan je bent begonnen. Jij hebt misschien een goede back-up van je foto’s, maar dat geldt niet voor de meeste mensen. Als je alles bij elkaar hebt verzameld kun je beginnen met goede back-ups zodat, als je straks verder gaat, je foto’s veilig zijn. ‘

Meer lezen over fotografie?

• 
  Generatief verwijderen, vullen en uitbreiden in Photoshop
• 
  Betaalde en gratis alternatieven voor Photoshop
• 
  Compositieregels voor fotografie in de praktijk
• 
  Het gebruik van de Gulden snede bij het maken van een compositie
• 
  Alternatieven voor Lightroom Classic
• 
  De gereedschappen voor RAW-ontwikkeling in Affinity Photo 2
• 
  Niet-destructieve RAW-ontwikkeling in Affinity Photo 2
• 
  Compositietips voor fotografie
• 
  ‘Gebruik compositieregels in je voordeel, maar houd er niet krampachtig aan vast!’
• 
  Fundamentele camera-instellingen
• 
  Ruis verminderen in Lightroom Classic
• 
  Hoe maak je de mooiste architectuurfoto’s?

Hans Frederiks

Hans Frederiks is journalist en fotograaf en hoofdredacteur van blog.computercreatief.nl. Hij schrijft over ontwikkelingen op het gebied van computers, van vormgeving op het web en print, en fotografeert al zijn hele leven lang. Zijn specialisaties zijn panorama’s, landschappen en podiumfotografie. Zijn blog vind je HIER, zijn boeken vind je HIER.