Dankzij Windows 11 dreigen heel veel prima computers op de schroothoop te belanden. Is Linux een bruikbaar besturingssysteem als alternatief?
Je hebt nog even de tijd. Maar de datum waarop support voor Windows 10 beëindigt gaat worden is alweer een tijdje bekend: 14 oktober 2025. Dat is dus niet zo héél ver in de toekomst. Waarbij geldt dat veel mensen de afgelopen jaren een nieuwe laptop of pc gekocht hebben. En zelfs die voldoet wellicht al niet meer aan de strenge systeemeisen van Microsoft voor het installeren van Windows 11. Er zijn diverse opties. Weer een nieuwe computer kopen (waarbij je aan snelheid in de meeste gevallen niks merkbaars wint). Overstappen op een Mac. De transitie naar Apple Silicon aldaar is voltooid, dus het is nu veilig om een nieuwe Mac aan te schaffen. Ga in dat geval niet voor een goedkoop refurbished systeem met een Intel-processor aan boord. Daarvoor loopt de support ook snel af, zonde van het geld dus. Koop een Mac met M1 of M2 aan boord, die gaat (weer) jaren mee.
Overstappen op een ander besturingssysteem kan ook. Linux is dan ‘t meest voor de hand liggend. Maar is Linux een bruikbaar besturingssysteem
Ubuntu, Mint: de open deuren
Het antwoord op hiervoor gestelde vraag is anno nu inmiddels een volmondig ‘ja’. Wel is het enigszins afhankelijk van welke Linux-smaak (distributie) je kiest. Geijkte namen zijn Ubuntu en Linux Mint. Het zijn systemen die eigenlijk specifiek gericht zijn op overstappende Windows (en Mac) gebruikers. Veel zal bekend voorkomen. Toch zijn het niet de meest ‘soepel’ draaiende systemen op het vlak van snelheid. Er zit nogal wat overhead in om alles er maar zo leuk mogelijk uit te laten zien. En daarmee leiden deze beide varianten een beetje aan ‘t zelfde euvel als Windows: er verschijnen nogal eens nieuwe features en er wordt gesleuteld aan het uiterlijk. Meestal vrij zinloos, maar ze zijn er wel. De tol van de roem, zoals gebruikelijk.
Geen gezeur met gepushte upgrades
Gelukkig is er één groot verschil met Windows: je bent nooit en te nimmer verplicht om een versie-update uit te voeren. Althans: iedere basisversie gaat 5 jaar mee. Binnen die vijf jaar kun je meedoen aan de jaarlijkse upgrades, of gewoon lekker niet. Voor het overgrote deel van de software maakt het allemaal niks uit welke versie je gebruikt. Een absoluut pluspunt. Tot slot geldt dat upgraden van zowel Ubuntu als Mint een weinig riskant avontuur is, ook wel prettig.
Debian: het rappe en superstabiele Linux
Wil je een razendsnelle en ultrastabiele versie van Linux, dan is er eigenlijk maar één keuze: Debian. Het beschikt over een strak en modern uiterlijk. In eerste instantie werkt alles a la macOS met een dock, maar je kunt via een instellingentooltje ook een startmenu inschakelen. De eerlijkheid gebied te zeggen dat zo’n dock zo gek nog niet werkt, maar dat is een kwestie van persoonlijke smaak. In ieder geval geldt bij Debian dat jij kiest wat je wilt. Ook knopjes om vensters af te sluiten, mini- of maximaliseren zijn standaard afwezig, maar je kunt ze aanzetten. Allemaal net wat je wilt.
Stabiliteit in plaats van állernieuwste
Wat Debian ook bijzonder maakt is dat het niet de állernieuwste versies van de ‘meegeleverde’ software draait, maar de bewezen stabiele versies. Je bent dus geen proefkonijn meer en het geheel is rotsvast. Het moet wel heel vreemd lopen als jouw Debian-installatie – behoudens hardwareproblemen – crasht. En wat software betreft is er ruime keuze. Voor Linux zijn inmiddels heel veel volwassen en uitgebreide programma’s voorhanden die in geen enkel opzicht onderdoen voor hun commerciële evenknieën. Sterker nog: vaak is die commerciële software onder de motorkap gebouwd met heel veel open source componenten. En worden die open source onderdelen weer ontwikkeld door commerciële bedrijven.
Alles aan wat je nodig hebt aan software
Hoe een commercieel bedrijf dan geld verdient aan gratis software? Simpel: als bedrijf kun je onderhoudscontracten afsluiten. Die kosten geld en daar wordt aan verdiend. Kun je het zelf oplossen? Dan heb je geen onderhoudscontract nodig. Wederom: een geheel vrije keuze. In Debian tref je een berg aan software aan na de standaardinstallatie. Waaronder het welbekende LibreOffice, waarmee zeker een thuisgebruiker alles in handen heeft om stevig rekenwerk mee uit te voeren, een factuurtje of een brief de deur uit te doen enzovoort. Het pakket werkt van huis uit met het OpenDoc-bestandsformaat dat door steeds meer bedrijven en vooral overheden wordt omarmt. Maar eens een Word-docje openen of verzenden is evenmin een probleem.
Firefox en Thunderbird
Er zijn nog meer programma’s geïnstalleerd, maar die ontdek je vanzelf wel. Verder is er nog een app store waarin je alle bekende open source pakketten aantreft. Verder zijn de LTS-versies (waarbij LTS staat voor Long Term Support) van browser Firefox en mailprogramma Thunderbird alvast geïnstalleerd. Je kunt dus direct aan de slag. En omdat het overgrote deel van thuiswerk zich tegenwoordig in de browser afspeelt ben je met dat Office-pakket en een browser eigenlijk al klaar. In die browser kun je vervolgens zelfs de online Office-omgeving van Microsoft gebruiken, mocht je echt niet zonder kunnen. En oh ja: mocht je per se Chrome als browser willen, dan kun je die altijd installeren. Maar bedenk dat Firefox een stuk ‘lichter’ en sneller is.
Geef je ‘oude’ computer een nieuwe toekomst
Debian is geoptimaliseerd geprogrammeerd, wat het razendsnel maakt. Het voelt zich thuis op de allernieuwste computers met razendsnelle cpu’s, maar ook op alweer wat oudere systemen. En precies daar zit ‘m hét grote voordeel van Linux. De definitie van ‘oud’ bij Microsoft is nu ongeveer twee a drie jaar. Op oudere systemen is Windows 11 vaak allang niet meer te installeren. Zeker, er zijn trucs mogelijk, maar de vraag is altijd weer hoe lang Microsoft die tolereert. Heb je geen zin om wéér een nieuwe pc te kopen (ook al omdat je toch meer achter je tablet, Chromebook of smart-tv zit) dan kun na installatie van Linux nog vele, vele jaren vooruit met een ‘oud’ systeem. Niet alleen goed voor je portemonnee maar ook voor het milieu en je gemoedsrust. En proberen kan nooit kwaad, want het kost niks.
Op ons blog vind je inmiddels een gestaag groeiende verzameling Linux-gerelateerde artikelen. Da’s niet voor niets, want het is toch een beetje ‘t systeem van de toekomst. En feitelijk ook het heden, want vrijwel elk slim apparaat draait een variant van Linux.
Mocht je om wat voor reden dan ook toch per se dat ene unieke Windows-programma willen blijven gebruiken onder Linux, dan kan zelfs dat. Bijvoorbeeld door Windows 10 (of een eerdere versie) in een virtuele machine te installeren. Vervolgens kun je daarin al je Windowssoftware moeiteloos draaien. Of gebruik Wine, een hulpprogramma dat het mogelijk maakt om Windowssoftware ‘native’ onder Linux te draaien. Het werkt nog niet met alle, maar wel met verbazingwekkend veel programmatuur. Je leest onder meer over dit onderwerp in het boek Overstappen naar Linux, door Henk van de Kamer en Ronald Smit.
Ronald Smit kan dankzij een combinatie van een elektronica- en een journalistieke opleiding (afstudeerrichting radio en nieuwe media) technische zaken op een heldere en eenvoudige manier uitleggen. Zijn jarenlange schrijfervaring voor onder meer Computer Idee geeft u al snel de ‘aha-erlebnis’ waar u wellicht al zo lang naar op zoek was. En wordt het dan toch allemaal wat ingewikkeld, dan loodst hij de lezer snel en zeker langs eventuele barrières en valkuilen. De boeken van Ronald vind je hier.