RISC wint van CISC, inmiddels op bijna alle fronten. Ook Microsoft is het opnieuw aan ’t proberen met deze razendsnelle en energiezuinige CPU’s. Met de introductie van de nieuwe Copilot+ PC’s laat Microsoft zien dat ze serieus inzetten op Risc-technologie, specifiek met de Qualcomm Snapdragon Elite X Soc. Zien we hier het einde van de ‘hegemonie’ van Intel als de facto leverancier voor pc- en laptopprocessoren? Copilot+ PCs: Is RISC de toekomst van de pc?

Met de lancering van de nieuwe Surface Pro verbaasde Microsoft vriend en vijand. Opnieuw probeert Redmont de overstap van Intel naar ARM-cpu’s met Risc-structuur. Simpel gezegd kent RISC – wat niet voor niets staat voor reduced instruction set computer – beduidend minder instructies dan de ‘traditionele’ x86-cpu’s die werken met een CISC (complex instruction set computer). Maar: die instructies worden wel veel sneller verwerkt dan op een CISC-processor. Het geheel is veel efficiënter opgezet en verbruikt veel minder energie dan een x86-cpu per processorkern. Zeker in processoren met meerdere kernen scheelt dat dus niet alleen energievebruik, maar ook nodeloze warmteontwikkeling.

Lange geschiedenis

RISC is niets nieuws en stamt in essentie al uit de vroege computerjaren (60’s uit de vorige eeuw). De IBM 801 uit 1980 was de eerste RISC-computer. Meest bekende naam uit de Risc-wereld is ongetwijfeld ARM, dat z’n eerste cpu in 1987 ontwikkelde voor de inmiddels legendarisch te noemen BBC Micro homecomputer. In de eerste versies was het een extra processor die je kon toevoegen aan de BBC, later kwamen RISC-only (home)computers uit. Mede dankzij de snel groeiende heerschappij van het trio IBM, Intel en Microsoft bleef een doorbraak echter uit en werken we tot op de dag van vandaag – meestal – met x86 processoren van Intel of desnoods AMD in desktop-pc’s en laptops.

Apple

Dat dit een doodlopende weg werd, zag Apple jaren geleden al. Uiteindelijk schakelde het bedrijf over naar RISC-processoren in de vorm van de welbekende M-processoren, inmiddels aanbeland bij de M4. Die processoren zijn dusdanig geoptimaliseerd dat ze minstens zo snel zijn als de duurste i9-processoren van Intel. Met een heel groot verschil: ze verbruiken veel minder energie. Hetgeen betekent dat op iets als een iPad met M4 een werkdag lang moeiteloos kunt gebruiken zonder bij te laden. In feite hebben we het hier trouwens niet eens over een processor, maar een SoC ofwel system on a chip. Want vrijwel alle overige benodigde onderdelen die nodig zijn voor een computer zijn ingebouwd. Denk aan GPU’s ofwel grafische processoren en tal van hulp-cpu’s die voor een deel op hun eigen mini-OS draaien. Voordeel van dat laatste is, dat op het oog door hardware veroorzaakte problemen meestal eenvoudig via software hersteld kunnen worden.

De SoC heerst

SoC’s worden al sinds jaar en dag in smartphones, tablets, smart tv’s, routers en nog veel meer gebruikt. In negen van de tien gevallen betreft het dan een SoC met RISC-cpu’s aan boord. Uw cv-ketel draait op een RISC-cpu, net als uw oven, slimme mixer, deurbel en ga maar door. Feitelijk is een x86-processor een relatieve zeldzaamheid in de wereld en wordt deze hoofdzakelijk nog gebruikt in het ecosysteem van Windows-pc. Toch lijken de dagen daar nu ook geteld, getuige onder meer de nieuwe Surface Pro tablet/laptop van Microsoft. Het kloppend hart hiervan wordt gevormd door de Qualcomm Snapdragon Elite X Soc. In snelheid ontloopt deze niet eens zo heel veel de Apple M4.

Alles afhankelijk van native apps

Of het project écht kans van slagen heeft, is met name (weer) afhankelijk van software. Dat is waar de eerste poging tot RISC (ARM) gebaseerde tablets van Microsoft jammerlijk faalde. Je zat grotendeels vast aan x86-software voor die tablets. Kon via emulatie gedraaid worden, maar was strooptraag. Ook nu zal de grote hoop Windows-software op de nieuwe Surface Pro nog via een x86-emulator afgehandeld worden. Maar omdat de nu gebruikte SoC veel en veel sneller is dan het ding dat jaren geleden gebruikt werd, zal het een stuk sneller werken. Of het snel genoeg is voor power users? Dat is afwachten, de enige echte oplossing is softwareontwikkelaars te overtuigen van het aanleveren van native ARM-apps.

Nog net op tijd of net te laat?

An sich is het alles of niets voor Microsoft. De pc- en laptopverkopen dalen al jaren op rij en zijn slechts een schaduw uit het verleden. Windows 11 is weinig geliefd bij gebruikers en er was tot nu toe nauwelijks een andere optie dan x86 in de wereld van de traditionele kantoor-pc en laptop.

Nu zal het zeker niet de eerste keer zijn dat Microsoft (veel) te laat aanhaakt bij nieuwe technische ontwikkelingen en hier uiteindelijk nog als winnaar uit komt. Maar tijden zijn ook veranderd, de pc of desnoods laptop vormt allang niet meer de centrale spil in huis (op kantoor nóg wel). Die is verdrongen door smartphones, tablets, gameconsoles en smart-tv’s. Ook is Windows als OS verre van geoptimaliseerd, wat de uiteindelijke snelheid van een RISC-systeem niet echt ten goede zal komen. Het zijn niet de benchmarks (snelheidstesten) die tellen, maar de snelheid onder werkelijke omstandigheden. En daar is Apple – maar ook Linux en Unix – nog altijd heer en meester.

Copilot+ PC’s

Met de introductie van de nieuwe Copilot+ PC’s laat Microsoft zien dat ze serieus inzetten op RISC-technologie, specifiek met de Qualcomm Snapdragon Elite X Soc. Deze ontwikkeling markeert een potentiële verschuiving in de markt, waarbij RISC de traditionele hegemonie van Intel-processoren uitgedaagt. Copilot+ PC’s, die zijn uitgerust met deze razendsnelle en energiezuinige RISC-processoren, bieden een indrukwekkende prestatie die zich niet alleen kan meten met, maar in veel gevallen ook overtreft, de traditionele x86-processoren van Intel. Deze verandering benadrukt de bredere verschuiving in de industrie waar ARM-gebaseerde SoC’s steeds prominenter zijn, vooral door hun efficiëntie en vermogen om krachtige prestaties te leveren met aanzienlijk minder energieverbruik. Microsoft’s hernieuwde focus op deze technologie kun je zien als een duidelijke indicatie van de toekomst van personal computing, waarbij energie-efficiëntie en snelheid hand in hand gaan, mogelijk leidend tot het einde van Intel’s monopolie op de pc- en laptop-markt.

Laat Copilot voor je werken

Copilot, Microsofts ChatGPT-implementatie, zit natuurlijk niet alleen in die Copilot+ PC’s. Copilot is overal. In Windows 11, als app op Android en iOS, in Microsoft Edge, bijna overal dus. In een wereld waarin kunstmatige intelligentie steeds meer taken van ons overneemt, biedt Laat Copilot voor je werken een praktische gids om de mogelijkheden van Microsofts ChatGPT-implementatie, Copilot, volledig te benutten. Dit boek is ontworpen om een breed publiek te bedienen, van beginners die hun eerste stappen zetten in de wereld van AI-assistentie, tot ervaren ChatGPT-gebruikers die hun productiviteit naar een hoger niveau willen tillen. Ontdek hoe Copilot je kan assisteren in Office-applicaties, je navigatie binnen Windows kan vereenvoudigen en hoe je het maximale haalt uit de bijbehorende apps en website. Met duidelijke instructies, praktijkvoorbeelden en tips om veelvoorkomende uitdagingen te overwinnen, is dit boek jouw gids voor het effectief integreren van Copilot in je dagelijkse digitale leven.

Op dit blog schreven we al eerder over Copilot: Windows 11 Copilot: De AI-assistent met ChatGPT.

Ronald Smit

Ronald Smit kan dankzij een combinatie van een elektronica- en een journalistieke opleiding (afstudeerrichting radio en nieuwe media) technische zaken op een heldere en eenvoudige manier uitleggen. Zijn jarenlange schrijfervaring voor onder meer Computer Idee geeft u al snel de ‘aha-erlebnis’ waar u wellicht al zo lang naar op zoek was. En wordt het dan toch allemaal wat ingewikkeld, dan loodst hij de lezer snel en zeker langs eventuele barrières en valkuilen. De boeken van Ronald vind je hier.