Veel foto’s worden buiten, in de openlucht genomen. Toch is er een aanzienlijk aantal onderwerpen waarbij geen of weinig daglicht aanwezig is. Met de huidige stand der techniek is dit niet zo’n bezwaar, maar het vraagt van de fotograaf en de instelling van de camera wel enige extra aandacht. Door het weinige licht worden sluitertijden lang (bewegingsonscherpte), diafragma’s groot (kleine scherptediepte) en ISO’s hoog (meer ruis). Ook de kleur(temperatuur) van het licht speelt bij fotograferen in kunstlicht een belangrijke rol. De juiste keuze van de witbalans is derhalve ook van groot belang. Wat zijn de beste instellingen voor het maken van binnenfoto’s?
In de huiskamer
Als u uw nieuwe camera hebt uitgepakt, is de kans groot dat u de eerste foto’s in de huiskamer maakt. Gewoon om even te kijken of alles werkt en hoe de camera aanvoelt. Als het een beetje tegenzit, is het dan avond en bestaat de verlichting uitsluitend uit kunstlicht. Dat zijn geen ideale omstandigheden en u zult merken dat foto’s onscherp zijn en dat de kleuren mogelijk sterk afwijken. Stond de camera in de automatische stand, dan heeft hij naar alle waarschijnlijkheid geflitst met harde slagschaduwen en rode ogen als gevolg. Geen foto’s om echt blij van te worden. Het hoeft echter geen domper op de feestvreugde te zijn, want met een paar simpele aanpassingen van de instellingen kunnen de resultaten spectaculair verbeteren.
De A-stand: diafragmavoorkeur
De eerste actie is om de camera van de groene stand af te zetten en het belichtingsprogramma A, diafragmavoorkeur te kiezen. Omdat er binnen weinig licht is, wordt de sluitertijd relatief lang met als gevolg een grotere kans op bewegingsonscherpte door beweging van de camera of het onderwerp. Kies een zo groot mogelijk diafragma, bijvoorbeeld f/2,8 of f/4 en druk de ontspanner half in omte zienwat de bijbehorende sluitertijd is. Is deze langer dan 1/30s, verhoog dan de gevoeligheid van de sensor tot ISO 400 of 800 en in extreme gevallen tot 1600 of 3200. De sluitertijd wordt dan korter en de kans op een bewogen foto kleiner.
Hebt u een camera of lens met beeldstabilisatie, dan is het met een standaardzoomlens (18-55 mm) theoretisch mogelijk om ook bij 1/8s nog scherp uit de hand te fotograferen, maar het onderwerp moet dan wel volledig stil staan tijdens de opname. Hogere ISO’s (kortere sluitertijden) bevriezen alle vormen van beweging. De extra ruis die hierdoor ontstaat is vaak bij kleinere afdrukken niet storend aanwezig. Fotografeert u stillevens bij kunstlicht, dan is een statief onontbeerlijk. Sluitertijden tot vele minuten zijn dan geen probleem en leveren toch haarscherpe foto’s op.
TIP • Omdat de meeste consumentenzoomlenzen een kleinere lichtsterkte krijgen wanneer wordt ingezoomd (f/3,5 bij 18 mm naar f/5,6 bij 55 mm), is het raadzaam om bij binnenfotografie in huis niet te ver in te zoomen (tot ca. 30mm). Het maximale diafragma wordt daardoor niet alleen kleiner (langere sluitertijd), maar ook de kans op bewegingsonscherpte wordt bij inzoomen groter.
Toch maar flitsen
B: P, JPEG, ISO 800, 1/60s, f/4, opzetflitser met diffusor.
C: Av, RAW, ISO 1600, 1/50s, f/5, niet geflitst.
Lukt het niet om met grote diafragma’s en hoge ISO’s de sluitertijd binnen werkbare waarden te krijgen, dan bent u verplicht om te flitsen. De interne flitser van de camera is in veel gevallen ontoereikend. Met te weinig vermogen en een te gerichte lichtbundel worden foto’s vaak lelijk belicht. Een opsteekflitser met een richtgetal hoger dan twintig doet beter werk. Zet de camera op de P-stand, de ISO op 400 of 800 en gebruik een flitskapje om het licht te verstrooien. Voor onderwerpen op drie tot zes meter is dan een goede belichting te bewerkstelligen. Afhankelijk van de omstandigheden moet de flitscompensatie soms een stopje hoger of lager worden gezet. Let bij flitsen via het plafond op dat de kleur van het plafond invloed heeft op de kleuren van de foto en dat er schaduw onder wenkbrauwen, neus en kin kan ontstaan.
Kunstlicht en witbalans
De tweede hindernis bij binnenfotografie is de aanwezigheid van kunstlicht en de reactie van de witbalans daarop. Over het algemeen doet de automatische witbalans zijn werk goed, hoewel de foto’s in veel gevallen een gelige kleurzweem zullen hebben. Indien gewenst is deze relatief eenvoudig te corrigeren, waarbij de sfeer van de foto echter niet verloren mag gaan. Wilt u een ‘betere’ witbalans, probeer dan een van de voorkeuzeinstellingen zoals Gloeilamp en Halogeen. Hoewel het lcdscherm van de camera niet gekalibreerd is, geeft het een redelijke indicatie van een eventueel aanwezige kleurzweem. Moet de witbalans perfect neutraal grijs opleveren, maak dan een handmatige witbalans met de camera. Fotografeert u in RAW, dan hebt u achteraf de witbalans volledig in eigen hand, dit is dus aan te raden bij onderwerpen die een hoge mate van kleurnauwkeurigheid vereisen, zoals productfotografie of bij een huwelijksreportage.
Vermijd menglicht
Probeer menglicht van daglicht en kunstlicht te vermijden. Geen enkele camera of bestandsindeling kan in deze situaties een vlekkeloze witbalans produceren en het resultaat zal met filters en lagen in Photoshop opgelost moeten worden (=veel werk!). Ook de frequentie van de knippering van kunstlicht kan kleurfouten opleveren, in de vorm van groen- of rood gekleurde banden over de foto. Dit lost u op door de Antiknipperfunctie van uw camera te activeren of door met sluitertijden te werken van 1/50s of langer.
Hoe werkt de Antiknipperfunctie van uw camera? In onderstaand filmpje leg ik het uit:
LET OP • Veel bezigheden van uw kinderen spelen zich af in de huiskamer, zoals spelletjes en knutselen, maar ook het jaarlijkse verjaardagsfeestje. Om van deze laatste gelegenheid goede foto’s te maken, zijn dezelfde technische aspecten van belang als bij andere onderwerpen binnenskamers. Groot probleem is echter dat er relatief veel beweging tijdens zo’n partijtje is en dat deze ook spontaan gebeurt. Om het juiste moment te vangen zou u de camera dus in de motordrive kunnen zetten om als een soort paparazzi het uitpakken van de cadeaus, het uitblazen van de kaarsjes en de spelletjes te documenteren.
Dit draagt echter niet bij aan de ontspannen sfeer van het feestje. Bovendien hebt u dan geen tijd voor het aansturen van de kinderen. Ook kunt u met spontaan spelende kinderen geen zaken in scène zetten of opnieuw laten doen. De kans op missers is dus groot en u zult genoegen moeten nemen met de gebruikelijke, maar o zo leuke, ‘kiekjes’. Een beter alternatief is om bij dit soort gelegenheden de videocamera ter hand te nemen.
Gereedschap en de beste instellingen voor het maken van binnenfoto’s
Gereedschap voor het maken van binnenfoto’s
Standaardlens 18-70 mm, liefst lichtsterk (f/2,8), Opsteekflitser en Statief.
Instellingen
Programma: A, f/2,8-f/4, ISO 400 – 1600, Matrixmeting, AWB en RAW.
Aandachtpunten
Flitsen met opsteekflitser met flitskapje: camera in P, ISO op 400 of 800 en vermijd obstakels dichtbij de camera.
Bovenstaande blogpost De Beste instellingen voor het maken van binnenfoto’s is afkomstig uit het Handboek Fotografie van Pieter Dhaeze. Kennis van de fotografische basisprincipes en de bediening van het gereedschap vormen een onmisbaar fundament om bij elk onderwerp volledige controle te kunnen hebben over het eindresultaat. Maar ook met voldoende kennis en vaardigheden resulteert een druk op de ontspanner nog steeds niet altijd in een perfecte foto. Zaken als een goede voorbereiding, inleving in het onderwerp, geduld en niet te vergeten inspiratie zijn vaak nog veel belangrijker om onderscheidend te kunnen fotograferen. In het Handboek Fotografie komen al deze onderdelen aanbod.
Een interview met Pieter Dhaeze over dit handboek vind je HIER op dit blog.
Meer lezen uit Het Handboek Fotografie:
- Nadelen van het fotograferen in RAW
- Voordelen van fotograferen in RAW
- De beste instellingen voor het maken van binnenfoto’s
- Het Handboek Fotografie: de complete workflow van de fotograaf
- Handboek fotografie: Belichting
Pieter Dhaeze is zelfstandig vormgever en fotograaf. Hij publiceert zijn praktische kennis en ervaringen via educatieve artikelen in diverse landelijke tijdschriften en op websites. Ook geeft hij trainingen en workshops in zijn studio of op locatie en op aanvraag lezingen in boekhandels en bij bedrijven. De boeken van Pieter vind je hier.
