Om talstelsels in Excel te converteren hoeft u niet heel moeilijk te doen: daar bestaan speciale functies voor. In onderstaande tekst vindt u twee voorbeelden: eerst een schrijfwijzeprobleem onder het motto ‘rare jongens, die Romeinen’ en écht andere talstelsels als binair en hexadecimaal. Afkomstig uit mijn boek Het complete boek Excel voor professionals, 5e editie. Vanzelfsprekend treft u daarin nog veel en veel meer diepgravende tips en trucs aan voor dit ‘ultieme’ spreadsheetpakket van Microsoft!

Wij zijn gewend cijfers te schrijven als 1, 2, 3 enzovoort; we gebruiken Arabische cijfers. De Romeinen waren gewend hun getallen met letters te schrijven, de Romeinse cijfers. In Excel kunt u de ene methode omzetten naar de andere.

De functie ROMEINS

De functie ROMEINS zet getallen vanuit ‘onze’ manier van noteren om in Romeinse cijfers.

🖋️ Syntaxis van ROMEINS
=ROMEINS(getal; type)

Geef tussen de haakjes het getal op volgens de ‘Nederlandse’ manier van schrijven, u kunt getallen van 0 tot en met 3999 verwerken; bij type geeft u op, hoe beknopt de weergave moet zijn als het getal op meer manieren kan worden weergegeven.
Resultaat: het getal in Romeinse cijfers.

Wilt u bijvoorbeeld het getal 15 omzetten naar Romeinse cijfers, dan is de formule:

=ROMEINS(15)

De uitkomst is XV.

In de volgende tabel ziet u de getalswaarde van Romeinse letters.

U mag bij type opgeven hoe beknopt de weergave moet zijn; dit maakt uiteraard alleen verschil als het getal op meer manieren kan worden weergegeven. Bijvoorbeeld het jaar 2020 is in Romeinse cijfers MMXX. Dat kan niet beknopter. Een getal als 499 is in Romeinse cijfers op de klassieke manier CDXCIX, dat kan wel beknopter. Blijft u bij de klassieke manier, dan laat u het tweede argument leeg of typt u daar een 0 of WAAR. Wilt u de Romeinse weergave wel beknopter, dan geeft u aan het eind als type een van de opties uit de volgende tabel op.

De functie ARABISCH

De functie ARABISCH zet een getal in Romeinse cijfers om in een Arabisch getal, als 1, 2, 3 enzovoort.

🖋️ Syntaxis van ARABISCH
=ARABISCH(“Romeins cijfer”)

Geef tussen de haakjes het getal in Romeinse cijfers, tussen dubbele aanhalingstekens. Of verwijs naar een cel met een getal in Romeinse cijfers. Resultaat: het getal in de gebruikelijke, Arabische cijfers.

• Deze functie bestaat vanaf Excel 2013.

Enkele voorbeelden. De uitkomst is 70 als u opgeeft:

=ARABISCH(“LXX”)

Het jaartal 2020 is in Romeinse cijfers MMXX. U krijgt weer 2020 met de formule:

=ARABISCH(“MMXX”)

Staat in cel B2 het Romeinse cijfers XDIX, dan geeft de volgende formule 499 weer:

=ARABISCH(B2)

De functie BASIS

De functie BASIS converteert een getal naar een tekstweergave in het talstelsel met het opgegeven grondtal (de radix).

• Deze functie is nieuw vanaf Excel 2013.

🖋️ Syntaxis van BASIS
=BASIS(getal; radix; eventueel minimale lengte)

U begint met het decimale getal dat u wilt converteren, dat moet een geheel getal vanaf 0 zijn; radix is het grondtal waarnaar u het getal wilt converteren, dit moet het cijfer 2, 4, 8 of 16 zijn (zie de volgende tabel); desgewenst geeft u bij minimale lengte op, hoelang de tekenreeks van het resultaat moet zijn. Resultaat: het getal omgezet naar het opgegeven talstelsel, als tekst.

Wilt u het decimale getal 7 converteren naar een getal met grondtal 2 (een binair getal), dan neemt u de formule:

=BASIS(7;2)

Het resultaat is 111.

Om het decimale getal 100 te converteren naar een getal met grondtal 16 (een hexadecimaal getal) neemt u:

=BASIS(100;16)

Het resultaat is 64.

U hebt voor de radix of het grondtal vier mogelijkheden. Het effect van het gekozen grondtal ziet u als u bijvoorbeeld als getal 256 neemt (zie de tabel hieronder).

Als u voor het argument ‘minimale lengte’ een getal opgeeft, worden er zo nodig voorloopnullen links van het resultaat geplaatst. Zonder dit argument hebt u bijvoorbeeld:

=BASIS(15;2)

Deze geeft 1111 als resultaat. Voegt u daar als derde argument 8 aan toe:

=BASIS(15;2;8)

dan is 00001111 het resultaat: 1111 aangevuld met vier voorloopnullen zodat er acht tekens staan.

• Elders in mijn boek vindt u meer functies voor het converteren; die kunnen van het ene naar een ander talstelsel omrekenen.

Het complete boek Excel voor professionals,5e editie is bedoeld voor mensen die de basisvaardigheden van Excel onder de knie hebben en de uitgebreide mogelijkheden van dit programma verder willen benutten. In dit boek legt Wim de Groot in zijn bekende heldere stijl uit wat je met Excel kunt, zonder te vervallen in technisch jargon. In dit boek staan zo’n 1500 formules als voorbeeld. Bij elke formule legt Wim de Groot uit hoe deze werkt, zodat je de voorbeelden kunt gebruiken in je eigen situatie. Hij bespreekt 255 functies, ruim de helft van alle functies die Excel heeft. Het complete boek Excel voor professionals is hét standaardwerk voor Excel!

Meer tips over Microsoft Excel:

Alle tips en trucs op Computer Creatief voor Excel vind je HIER

Wim De Groot

Wim de Groot schrijft artikelen over Excel voor het populaire tijdschrift ComputerIdee en boeken bij van Duuren Media. Als freelance auteur heeft hij al vele lezers weten te boeien met dit rekenprogramma. Hij begeleidt in de gezondheidszorg mensen op het gebied van levensvragen. Daarbij is helder communiceren van groot belang. Dat hij helder kan communiceren blijkt ook in zijn uitleg van Excel. Aan beginnende en gevorderde gebruikers laat hij zien hoe ze de mogelijkheden van dit rekenwonder kunnen benutten. Als nuchtere noorderling doet hij niet moeilijk over zaken die ingewikkeld lijken. Zijn doel is om u plezier te laten beleven aan uw computer en aan Excel in het bijzonder. De boeken van Wim vind je hier.