In het boek ‘Belichten, fotograferen, retoucheren’ geeft Scott Kelby recepten voor het maken van professionele portretten. We plaatsen een zo’n ‘recept’ in drie delen op dit blog. Het eerste deel uit deze reeks behandelt het belichten en schieten van de foto. In dit tweede deel ‘Zo retoucheer je een portret in Lightroom’ bespreken we de eerste stappen voor retouche. In deel drie komen de extra retoucheerstappen in Photoshop aan bod.
Om erin te komen, beginnen we met een eenvoudige bewerking, waarbij je toch de verschillende technieken leert kennen die ook in de rest van het boek gebruikt worden. De huid van het onderwerp is heel egaal, dus daar hoeven we niet veel aan te doen. In plaats daarvan richten we ons op een van de belangrijkste elementen van het retoucheren: de ogen. De eerste bewerkingen doen we in Lightroom (helderheid, contrast, witbalans, dat soort dingen) en dan stappen we voor de serieuze bewerkingen over op Photoshop (in een volgend blog), want de retoucheerfuncties van Lightroom zijn nog vrij beperkt. Opmerking: gebruik je Lightroom niet, voer dan de eerste bewerkingen in Photoshop Camera Raw uit; je gebruikt hierbij dezelfde schuifregelaars in dezelfde volgorde en ze doen precies hetzelfde.
Stap 1

We beginnen in Lightroom (of in Photoshop Camera Raw). Ga naar het deelvenster Standaard van de module Ontwikkelen en wijzig linksboven de instelling van de vervolgkeuzelijst Profiel van de standaardwaarde Adobe Kleur naar Adobe Portret (zoals hierboven). Dit profiel is afgestemd op huidtinten en biedt minder verzadiging en contrast in die delen, dus krijg je een betere uitgangspositie voor het bewerken van portretten. Hierboven zie je weergaven Voor/Na (druk op de toets Y) om het effect op de huidtinten bij Na rechts te benadrukken. Opmerking: deze RAW-profielen zijn alleen beschikbaar als je opnamen in RAW maakt. Fotografeer je in JPEG, sla je deze eerste stap gewoon over.
Stap 2
De algehele belichting is best goed, al kan het geen kwaad de lichte hooglichten op de wangen te accentueren (veroorzaakt door de grote softbox achter haar); alles krijgt dan ook een fraaie, subtiele gloed (populair bij dit type foto’s). Dit doe je door de waarde bij Hooglichten te verhogen (deze schuifregelaar beïnvloedt alleen de lichtste delen van de foto). Sleep je de schuifregelaar Hooglichten helemaal naar rechts (ik heb naar +80 gesleept), dan zie je (in de weergave Na) dat de foto lichter wordt en de hooglichten mooi worden geaccentueerd. Kijk ook eens naar de schaduwen op de hals. De hand blokkeerde veel licht van de invulflitser die laag voor haar stond, dus ziet dat gebied er donkerder uit dan de bedoeling is.
Stap 3
Maskeer het donkere deel van de hals voordat je het lichter maakt, want dan teken je niet per ongeluk over het gezicht of de achtergrond. Dit gaat als volgt: (1) klik op de knop Maskeren (Shift-W; de grijze cirkel met de witte stippellijn in de gereedschapset onder het histogram). Er verschijnt een deelvenster met maskeergereedschappen. Alle personen in de foto worden gedetecteerd en er verschijnt een ronde miniatuur van het onderwerp onderaan het deelvenster. (2) Klik op de miniatuur Persoon 1 om een deelvenster te openen met elementen die met één klik zijn te maskeren. (3) Markeer het selectievakje Lichaamshuid, want je wilt wat aan de schaduwen op de hals doen. Klik op de knop Masker maken om die delen te maskeren. Ze worden rood weergegeven, zodat je ziet welke delen zijn geselecteerd (zie hierboven). Verbazingwekkend stukje technologie, nietwaar?
Stap 4
Dit is geweldig, al wordt er nu meer van de huid geselecteerd dan we nodig hebben; we willen alleen de keel maskeren. Het handige is dat we het masker gemakkelijk kunnen verkleinen. Dit doe je als volgt: in het deelvenster Maskers hoor je twee knoppen te zien, Toevoegen en Verwijderen (zie je ze niet, klik dan op Masker 1 om ze in het deelvenster zichtbaar te maken). Klik op de knop Verwijderen voor een menu met opties om het masker te verkleinen. Kies Lineair verloop, klik op de onderkant van de foto en sleep dan naar boven tot het gebied dat gemaskeerd moet blijven; de huid aan de onderkant wordt uit het masker verwijderd en er verschijnt een vloeiende overgang met de geselecteerde hals.
Stap 5
Aangezien alleen de hals nu is gemaskeerd (oftewel geselecteerd), zijn alle aanpassingen die we maken alleen van toepassing op die hals. Ga naar de bedieningselementen aan de rechterkant en sleep de schuifregelaar Belichting naar ongeveer 0,87 om de donkere gebieden op haar hals te openen en het licht op hals en gezicht in evenwicht te brengen. Vergelijk de schaduwen op de hals in de weergave Voor hierboven links eens met de weergave Na rechts; je ziet dat dit een enorm verschil maakt.
Stap 6
Zoom met Command-+ (plusteken; PC: Ctrl-+) sterk op de kin van het onderwerp in, zodat enkele kleine vlekjes beter zichtbaar worden, en klik dan op de knop Retoucheren (Q) in de gereedschapset onder het histogram (de knop lijkt op een pleister). Klik daarna boven in het deelvenster van het gereedschap ook op de knop Retoucheren (de middelste; zie hiernaast). Maak het penseel iets groter dan de vlek die je wilt verwijderen (gebruik de blokhaken rechts van de letter P op het toetsenbord om de penseelgrootte te veranderen) en klik dan één keer op een vlek. Dat moet voldoende zijn.
Stap 7
Er verschijnen twee cirkels nadat je hebt geklikt om een vlekje te verwijderen: een dunne cirkel toont de plek waar je op de oneffenheid hebt geklikt en een dikkere toont het gebied dat Lightroom heeft uitgekozen om de reparatie mee uit te voeren. Ziet het resultaat er niet goed uit, dan heeft Lightroom gewoon geen goede plek als vervanging uitgekozen. Kies in zo’n geval een andere plek door onder in het deelvenster van het gereedschap op de knop Vernieuwen te klikken of door op de toets / te drukken. Je kunt ook zelf een nieuwe monsterplek kiezen door de dikkere cirkel naar een ander gebied te slepen en het daarmee opnieuw te proberen (kies een deel met een gave huid in de buurt van de vlek). Of kies bovenaan in het deelvenster een andere modus om te controleren of dat betere resultaten oplevert (je leest hier in het boek ‘Belichten, fotograferen, retoucheren’ meer over).
Stap 8
Verwijder ook andere storende vlekjes, als je toch bezig bent. Ik haal ze meestal niet allemaal weg om te voorkomen dat het resultaat te gladjes wordt. Om andere delen van het gezicht in beeld te brengen als je zo sterk bent ingezoomd, druk je de spatiebalk in om de cursor in een handje te veranderen (hier omcirkeld); nu kun je andere delen van de foto in beeld slepen. Al die kleine pleisters laten trouwens zien waar je oneffenheden hebt verwijderd. Beweeg je de cursor over de rechter deelvensters, dan verdwijnen ze tijdelijk uit beeld (standard worden ze automatisch getoond en verborgen). Als dit op je zenuwen werkt, wijzig je de weergave ervan in de vervolgkeuzelijst Overlay gereedschap in de grijze werkbalk onder het voorbeeldvenster, dat momenteel is ingesteld op Automatisch.
Stap 9
Zoom met Command-+ (plusteken; PC: Ctrl-+) nog verder in en sleep dan met spatiebalk ingedrukt een van de ogen in beeld. Je gaat de ogen contrastrijker maken, verscherpen en de textuur van de irissen verbeteren. Klik dus weer eerst op de knop Maskeren om het deelvenster Maskers te openen. Dan klik je op de knop Nieuw masker maken en kies de optie Personen selecteren in het menu. Klik vervolgens op de miniatuur Persoon 1. Markeer in het deelvenster Opties voor persoonsmasker het selectievakje Iris en pupil om alleen die delen te maskeren (oftewel te selecteren). Klik onderaan in het deelvenster op de knop Masker maken om die delen in een rode tint weer te geven, zodat je weet welke gebieden Lightroom heeft gemaskeerd.
Stap 10
Eerst voeg je flink wat contrast toe door de schuifregelaar Contrast naar ongeveer 73 te slepen. Dit maakt de donkerste delen van de irissen donkerder en de lichtste delen lichter, al worden die delen soms wat te donker. Maak dus de schaduwgebieden lichter door de schuifregelaar Schaduwen naar rechts tot 57 te slepen. Verbeter de textuur van de irissen door de schuifregelaar Textuur naar rechts tot 37 te slepen en bedandruk de kleur ervan door de schuifregelaar Verzadiging naar rechts tot 21 te slepen. De ogen zijn trouwens niet zo scherp als ze horen te zijn, dus sleep de schuifregelaar Scherpte naar 39. Dit zijn veel kleine aanpassingen, maar ze maken een groot verschil, zoals je hierboven ziet in de weergave Voor/ Na. De bewerkingen zijn trouwens op beide ogen toegepast, ook al zien we hier maar één oog, want ze zijn allebei gemaskeerd toen we het selectievakje Iris en Pupil aanvinkten.
Stap 11
Om rode adertjes in het oogwit minder opvallend te maken (je ziet ze in de foto hierboven aan de linkerkant in het oog), maken we een nieuw masker en verlagen we in die delen de verzadiging om het rood te verminderen. Zoom eerst nog verder in (hier is tot ongeveer 400% ingezoomd, vandaar dat het beeld wat wazig wordt), klik dan op de knop Nieuw masker maken, kies de optie Personen selecteren en klik vervolgens opnieuw op de miniatuur Persoon 1 onderaan. Markeer dit keer in het deelvenster Opties voor persoonsmasker het selectievakje Oogwit en klik op de knop Masker maken om het wit van de ogen te maskeren (zoals hiernaast, waarbij het oogwit nu een rode tint heeft).
Stap 12
Nadat het oogwit is geselecteerd, sleep je de schuifregelaar Verzadiging naar links tot het rood in het oogwit is verminderd (zoals hiernaast, waar ik naar -54 heb gesleept). Een belangrijk punt om rekening mee te houden, is dat een bewerking al snel gaat opvallen als je sterk inzoomt. Ingezoomd ziet het er geweldig uit, maar als je weer uitzoomt, kan het retoucheerwerk er in de context van het hele gezicht soms overdreven uitzien. Daarom raad ik je aan af en toe uit te zoomen om te controleren hoe de bewerking er in zijn geheel uitziet.
Stap 13
Nadat ik uitzoomde om het resultaat van de oogcorrectie te controleren, zag ik dat ik te ver was gegaan met het contrast, de verscherping en de verzadiging van het Iris- en pupilmasker. Maar dat is gemakkelijk te verhelpen. Ga naar het deelvenster Maskers, klik op Masker 2 (dat is het Iris- en pupilmasker, zoals onder de naam van het masker wordt aangegeven) en verlaag de intensiteit ervan door de bovenste schuifregelaar Hoeveelheid naar links te slepen (hier heb ik naar slechts 40% van de oorspronkelijke instelling gesleept). En ja, dat is een stuk beter.
Stap 14
De rode kleur van de lippen ziet er vrij opvallend uit. Dit is die eenvoudig te veranderen, zodat die beter bij de oogschaduw past. Klik eerst op de knop Nieuw masker maken, kies de optie Personen selecteren en klik vervolgens onderaan in het deelvenster op de miniatuur Persoon 1. Markeer in het deelvenster Opties voor persoonsmasker het selectievakje Lippen en klik dan op de knop Masker maken (de rode bedekkingskleur is dit keer moeilijk te zien, maar beide lippen zijn gemaskeerd). Ga nu naar de schuifregelaars en doe het volgende: (1) sleep de schuifregelaar Verzadiging naar links tot -41, zodat de kleur minder verzadigd en intens wordt en (2) sleep de schuifregelaar Kleurtoon (de gekleurde balk) naar rechts, tot 11,5, zodat de kleur meer overeenkomt met die van de oogschaduw. Inderdaad, zo gemakkelijk gaat dit.
Dit artikel Zo retoucheer je een portret in Lightroom! is afkomstig uit Scott Kelby’s bestseller Belichten, fotograferen, retoucheren! In dit boek leer je werkelijk alles over de complete belichtingssetup, de opname en de nabewerking en retouchering in Lightroom en Photoshop. Een alles-in-een-handleiding waarmee je waarmee je als fotograaf ook zulke schitterende portretten leert maken.
Dit boek is baanbrekend vanwege de unieke visuele manier waarmee Scott je de lichtopstellingen leert. Er zijn geen schetsen of 3D-modellen, je ziet de daadwerkelijke verlichtings- lay- out op foto’s die tijdens de live-opname zijn gemaakt. Je ziet hoeken van bovenaf, opzij en elk ander nuttig perspectief dat je nodig hebt, terwijl Scott je ook de exacte afstanden tussen het licht en het onderwerp en de achtergrond laat zien. Belichten, fotograferen, retoucheren! is een volkomen uniek boek dat live-opnamen in detail en tot in perfectie inzichtelijk maakt. Er is ook veel aandacht voor de allerbeste retoucheertechnieken, die je kunt gebruiken voor elk portret.
Meer lezen over fotografie?
- Fundamentele camera-instellingen
- Ruis verminderen in Lightroom Classic
- Hoe maak je de mooiste architectuurfoto’s?
- ‘Het handboek fotografie geeft context en structuur!’
- Adobe workflows, wat zijn dat?
- Een nieuwe lucht in je foto
- Zo retoucheer je een portret in Photoshop!
- Zo retoucheer je een portret in Lightroom
- Zo krijg je flatteus licht in je portretfoto’s
- Een fotoshoot samen met Scott Kelby
- Panorama’s in de architectuurfotografie
- Je fotoverzameling beheren in vijf stappen

Scott Kelby is de bestverkopende auteur ter wereld van boeken over fotografische technieken. Hij is tevens hoofdredacteur en uitgever van het tijdschrift Lightroom Magazine, producer van LightroomKillerTips.com, hoofdredacteur en uitgever van het tijdschrift Photoshop User en presentator van de invloedrijke wekelijkse live-talkshow over fotografie The Grid. Scott is ook algemeen directeur van KelbyOne.com en geeft over de hele wereld workshops over fotografie en Lightroom. Hij is bekroond auteur van meer dan 90 boeken, waaronder Photoshop voor Lightroom-gebruikers, de reeks Scott Kelby over digitale fotografie; Het grote flitserboek en Het Adobe Photoshop Lightroom Classic boek voor digitale fotografen. Al zijn boeken vind je HIER.